Bintang pra-jujukan utama

Bintang pra-jujukan utama (Jawi: ‏بينتڠ ڤراجوجوقن اوتام‎code: ms is deprecated ‎; juga dikenali sebagai bintang PMS dan objek PMS) ialah bintang dalam peringkat apabila ia belum mencapai jujukan utama. Pada awal hayatnya, objek itu ialah protobintang yang berkembang dengan memperoleh jisim daripada sampul debu dan gas antara bintang yang berada di sekelilingnya. Selepas protobintang meniup jauh sampul ini, ia boleh dilihat secara optik dan muncul dalam garis lahir bintang dalam rajah Hertzsprung-Russell. Pada ketika ini, bintang telah memperoleh hampir semua jisimnya tetapi belum memulakan pembakaran hidrogen (iaitu pelakuran nuklear hidrogen). Bintang itu terus menguncup, suhu dalamannya meningkat sehingga ia mula membakar hidrogen pada jujukan utama umur sifar. Tempoh penguncupan ini adalah peringkat urutan pra-utama.^[1]^[2]^[3]^[4] Objek PMS yang diperhatikan sama ada boleh menjadi bintang T Tauri, jika ia mempunyai kurang daripada 2 jisim suria (M_☉), atau bintang Herbig Ae/Be, jika ia mempunyai 2 hingga 8 M_☉. Namun bintang yang lebih besar tidak mempunyai peringkat pra-jujukan utama kerana mereka menguncup terlalu cepat sebagai protobintang. Apabila ia kelihatan, hidrogen di terasnya sudah melakur dan ia kini objek jujukan utama.

Sumber tenaga objek PMS ialah penguncupan graviti, berbanding pembakaran hidrogen dalam bintang jujukan utama. Dalam rajah Hertzsprung–Russell, bintang pra-jujukan utama dengan lebih daripada 0.5 M_☉ mula-mula bergerak secara menegak ke bawah di sepanjang jejak Hayashi, kemudian ke kiri dan mendatar di sepanjang jejak Henyey, sehingga mereka akhirnya berhenti di jujukan utama. Bintang pra-jujukan utama dengan kurang daripada 0.5 M menguncup secara menegak di sepanjang jejak Hayashi untuk keseluruhan evolusinya.

Bintang PMS boleh dibezakan secara empirik berbanding bintang jujukan utama dengan menggunakan spektrum bintang untuk mengukur graviti permukaannya. Objek PMS mempunyai jejari yang lebih besar daripada bintang jujukan utama dengan jisim bintang yang sama dan dengan itu mempunyai graviti permukaan yang lebih rendah. Walaupun ia boleh dilihat secara optik, objek PMS adalah jarang berbanding objek jujukan utama, kerana penguncupannya berlangsung hanya 1 peratus daripada masa yang diperlukan untuk pelakuran hidrogen. Semasa bahagian awal peringkat PMS, kebanyakan bintang mempunyai cakera sirkumnajam, yang merupakan tapak pembentukan planet.

Lihat juga[sunting | sunting sumber]

Rujukan[sunting | sunting sumber]

^ Richard B. Larson (10 September 2003). "The physics of star formation" (PDF). Reports on Progress in Physics. 66: 1669–1673. arXiv:astro-ph/0306595. Bibcode:2003RPPh...66.1651L. doi:10.1088/0034-4885/66/10/r03.
^ Neil F. Comins; William J. Kaufmann III (2011). Discovering the Universe. m/s. 350. ISBN 978-1-4292-5520-2.
^ Derek Ward-Thompson; Anthony P. Whitworth (2011). An Introduction to Star Formation. Cambridge University Press. m/s. 119. ISBN 978-1-107-62746-8.
^ Stahler, S. W.; Palla, F. (2004). The Formation of Stars. Weinheim: Wiley-VCH. ISBN 978-3-527-40559-6.

[1] Richard B. Larson (10 September 2003). "The physics of star formation" (PDF). Reports on Progress in Physics. 66: 1669–1673. arXiv:astro-ph/0306595. Bibcode:2003RPPh...66.1651L. doi:10.1088/0034-4885/66/10/r03.

[2] Neil F. Comins; William J. Kaufmann III (2011). Discovering the Universe. m/s. 350. ISBN 978-1-4292-5520-2.

[3] Derek Ward-Thompson; Anthony P. Whitworth (2011). An Introduction to Star Formation. Cambridge University Press. m/s. 119. ISBN 978-1-107-62746-8.

[4] Stahler, S. W.; Palla, F. (2004). The Formation of Stars. Weinheim: Wiley-VCH. ISBN 978-3-527-40559-6.

[1]

[2]

[3]

[4]

l b s Bintang
Evolusi	Pembentukan Bintang pra jujukan utama Jujukan utama Cabang mengufuk Cabang gergasi berasimptot Korekan Jalur ketidakstabilan Gumpalan merah Bintang PG 1159 Pembolehubah Mira Nebula planet Nebula protoplanet Nova merah berkilau Pembolehubah biru berkilau Gelung biru Bintang Wolf–Rayet Penyamar supernova Supernova Hipernova Rajah Hertzsprung–Russell Rajah warna-warna Bintang populasi I Bintang populasi II Bintang populasi III
Protobintang	Awan molekul Kawasan H II Globul Bok Objek najam muda Objek Herbig–Haro Jejak Hayashi Had Hayashi Jejak Henyey Orion T Tauri FU Orionis Herbig Ae/Be
Kelas kekilauan	Subkerdil Kerdil Biru Merah Putih Kuning Hitam Perang Subgergasi Gergasi Biru Merah Gergasi terang Supergergasi Biru Merah Kuning Hipergergasi Kuning Pelente biru
Pengelasan spektrum	O B A F G K M Be OB Subkerdil O Subkerdil B Jenis lewat Khusus Am Ap/Bp Berayun Barium Karbon CH Helium lampau Lambda Boötis Plumbum Merkuri-mangan S Cangkerang Teknetium
Sisa	Kerdil putih Kerdil hitam Planet helium Bintang neutron Pulsar Magnetar Lohong hitam najam Bintang padat kuark Eksotik Teras najam: EF Eridani B
Bintang teori	Bintang jirim gelap Bintang beku Bintang Planck Bintang Q Bintang Quasi Objek Thorne–Żytkow Bintang besi
Nukleosistesis	Pembakaran deuterium Pembakaran litium Rantaian proton–proton Kitaran CNO Nyalaan helium Proses tiga alfa Pembakaran karbon Pembakaran neon Pembakaran oksigen Proses alfa Pembakaran silikon Proses S Proses R Fusor Nova Sisa
Struktur	Teras Zon perolakan Kegeloraan mikro Ayunan Zon sinaran Atmosfera Fotosfera Tompok bintang Kromosfera Korona Angin najam Buih Asteroseismologi Kekilauan Eddington Mekanisme Kelvin–Helmholtz
Sifat	Penamaan Dinamika Suhu berkesan Kinematik Medan magnet Magnitud Mutlak Jisim Kelogaman Putaran Warna UBV Perubahan
Sistem bintang	Dedua Sentuh Sampul serupa Berbilang Cakera tokokan Kelompok bintang Himpunan Kelompok terbuka Kelompok globul Kelompok super bintang Sistem planet Sistem suria
Cerapan berpusat bumi	Bintang kutub Bintang lilit kutub Magnitud Ketara Pemupusan Fotografi Warna Halaju jejarian Gerakan wajar Paralaks Bintang piawai fotometrik
Senarai	Nama bintang Arab Cina Lampau Besar saiz Kecil saiz Terberat Teringan Suhu tertinggi Tercerah Bersejarah Terkilau Terdekat Cerah terdekat Bintang dengan eksoplanet Kerdil perang Kerdil putih Kolapsar Nova Bima Sakti Supernova terlihat Calon supernova Sisa supernova Nebula planet Garis masa astronomi najam
Rencana berkaitan	Objek subnajam Kerdil perang Sub kerdil perang Planet Tahun galaktik Galaksi Supergugus Helioseismologi Bintang tetamu Buruj Asterisme Graviti Bintang antara galaksi Awan gelap infra merah
Kategori:Bintang · Portal Bintang

l b s Pembentukan bintang
Kelas objek	Medium antara bintang Awan molekul Globul Bok Nebula gelap Objek bintang muda Protobintang Bintang T Tauri Bintang pra-jujukan utama Bintang Ae/Be Herbig Objek Herbig–Haro
Konsep teori	Fungsi jisim awal Ketidakstabilan Jeans Mekanisme Kelvin–Helmholtz Hipotesis nebula Penghijrahan planet
Kategori Portal bintang Commons