Pergi ke kandungan

Beguk

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Jangan dikelirukan dengan goiter.
Mumps
Pengelasan dan sumber luaran
Kanak-kanak dengan beguk.
ICD-10B26
ICD-9072
P. Data Penyakit8449
MedlinePlus001557
eMedicineemerg/324 emerg/391 ped/1503
MeSHD009107
Wikipedia tidak memberikan nasihat perubatan Penafian perubatan

Beguk dan wabak parotitis merupakan penyakit disebabkan virus bagi manusia, disebabkan oleh virus beguk (RNA Paramyxovirus). Sebelum pembangunan vaksin dan pengenalan vaksin beguk, ia merupakan penyakit kanak-kanak yang biasa berlaku di seluruh dunia, dan masih merupakan ancaman kesihatan di dunia ketiga.[1]

Bengkak pada kelenjar liur (secara klasik dikenali sebagai kelenjar parotid) merupakan ciri penonjolan biasa.[2] Bengkak yang menyakitkan pada bahagian kerandut zakar (orchitis) dan rash juga mungkin berlaku. Simptom ini biasanya tidak teruk pada kanak-kanak. Bagi remaja dan orang dewasa, komplikasi seperti mandul atau separa mandul adalah lebih biasa, sungguhpun masih jarang dari segi bilangan mutlak.[3][4][5] Penyakit ini biasanya terhad, mereka yang sakit sembuh sendiri, tanpa rawatan khusus selain mengawal simptom dengan ubat penahan sakit.

Simptom

[sunting | sunting sumber]
Perbandingan seseorang sebelum dan selepas mendapat beguk

Simptom beguk yang lebih biasa adalah:

  • Radang Parotid inflammation (atau parotitis) dalam 60–70% jangkitan dan 95% pesakit ada menunjukkan simptom.[2] Parotitis menyebabkan bengkak dan sakit setempat, terutama apabila mengunyah. Ia boleh berlaku pada satu sisi (unilateral) tetapi lebih biasa berlaku dalam 90% kes pada kedua-dua sisi (bilateral).[6]
  • Demam
  • Sakit kepala
  • Orchitis, merujuk kepada keradangan menyakitkan pada buah zakar.[7] Lelaki melepasi matang yang mengidap beguk mempunyai 30 peratus risiko orchitis.[8]

Simptom lain beguk termasuk mulut kering, muka dan/atau telinga perit dan kadang kala dalam kes lebih serius, kehilangan suara. Tambahan lagi, sehingga 20% orang yang dijangkiti dengan virus beguk tidak menunjukkan apa-apa simptom, dengan itu mampu dijangkiti dan menyebarkan virus tersebut tanpa disedari.[9]

Waktu terdedah sehingga timbul gejala penyakit ialah dari 14 sehingga 25 hari. Tempoh pengasingan yang disarankan selama 9 hari setelah bengkak timbul.

Pencegahannya ialah melalui imunisasi (MMR) pada usia 12 bulan dan 4 tahun.

Prodrom

[sunting | sunting sumber]

Demam dan sakit kepala merupakan simptom prodromal bagi beguk, bersama dengan dedar dan anoreksia.

Tanda dan ujian

[sunting | sunting sumber]

Pemeriksaan fizikal mampu mengesahkan kehadiran kelenjar yang bengkak. Biasanya penyakit di diagnoses berdasarkan klinikal dan pengesahan ujian makmal tidak diperlukan. Jika terdapat kesangsian mengenai diagnosis, ujian air liur, atau serologi darah mungkin dilakukan; pengesahan diagnostik terbaru, menggunakan teknologi tindak balas jaringan polymerase masa benar ("real-time nested polymerase chain reaction - PCR"), juga telah dibangunkan.[10] An estimated 20%-30% of cases are asymptomatic.[11] Sebagaimana dengan sebarang keradangan kelenjar liur, serum amylase sering kali meningkat.[12][13]

Penyebaran

[sunting | sunting sumber]

Beguk merupakan penyakit berjangkit yang merebak antara orang kepada orang melalui hubungan dengan lendir pernafasan seperti dari air liur orang yang dijangkiti. Apabila orang yang dijangkiti batuk atau bersin, titisan menjadi semburan dan mampu memasuki mata, hidung, atau mulut orang lain. Beguk juga boleh tersebar melalui perkongsian makanan, minuman, dan bercium. Virus ini juga mampu hidup pada permukaan dan tersebar selepas hubungan dalam cara yang sama.

Mereka yang dijangkiti beguk mudah menjangkiti sejak sekitar 6 hari sebelum timbul simptom sehingga 9 hari selepas simptom bermula.[14][15] tempoh pengeraman (masa sehingga simptom timbul) boleh dari 14–25 hari tetapi biasanya 16–18 hari.[16]

Rawatan

[sunting | sunting sumber]

Tidak terdapat rawatan khusus bagi beguk. Simptom mungkin diringankan melalui penggunaan air batu atau haba sekali sekala kepada bahagian tengkuk yang terkena dan penggambilan acetaminophen/paracetamol (Tylenol) bagi meringan kesakitan. Aspirin tidak digunakan kerana kaitan hipothetikal dengan sindrom Reye. Berkumur dengan air garam suam, makanan lembut, dan pengambilan lebih cecair boleh membantu mengurangkan simptom.

Pesakit dinasihat untuk mengelakkan air buah atau sebarang makanan berasid, kerana ini akan merangsangkan kelenjar liur, yang boleh menyakitkan.

Prognosis

[sunting | sunting sumber]

Amat jarang berlaku kematian. Penyakit ini biasanya terhad, dan kebanyakannya berakhir dengan baik, sungguhpun jika organ lain terbabit.

Komplikasi beguk yang diketahui termasuk:

  • Jangkitan sistem organ lain
  • Jangkitan virus beguk pada lelaki remaja dan dewasa membawa sehingga 30% risiko bahawa zakar mungkin dijangkiti (orchitis atau epididymitis), yang boleh menjadikannya amat sakit; sekitar separuh daripada jangkitan ini mengakibatkan testicular atrophy,dan dalam sebilangan kecil kes kemandulan mungkin berlaku.[17]
  • Keguguran sepontan dalam 27% kes bagi trimester pertama kehamilan.[17]
  • Bentuk serdahana meningitis dalam sehingga 10% kes[17] (40% kes berlaku tanpa bengkak parotid)
  • Oophoritis (keradangan ovari) bagi sekitar 5% remaja dan wanita dewasa,[17] tetapi kesuburan jarang terjejas.
  • Pancreatitis dalam sekitar 4% kes, menonjol sebagai sakit bahagian perut dan muntah-muntah
  • Encephalitis (amat jarang, dan membawa maut dalam 1% kes apabila berlaku)[17]
  • Menonjol (91 dB atau lebih) tetapi kehilangan pendengaran rare sensorineural, sebelah atau kedua belah. Pekak kedua belah akut berlaku sekitar 0.005% kes.[17]

Selepas mengidapnya, kekebalan seumur hidup kepada begun biasanya berlaku; jangkitan semula boleh berlaku tetapi biasanya serdahana dan tidak biasa.[17]

Mengelak

[sunting | sunting sumber]

Kaedah mengelak paling biasa terhadap beguk adalah imunisasi dengan vaksin beguk. Vaksin boleh diberikan berasingan atau sebagai sebahagian dari vaksin MMR yang turut melindungi dari penyakit measles dan rubela. Di Amerika Syarikat, MMR kini telah digantikan dengan vaksin MMRV, yang turut memberi perlindungan tambahan terhadap penyakit cacar. The WHO (World Health Organization) mencadangkan penggunaan vaksin beguk di semua negara dengan program vaksin kanak-kanak yang berfungsi dengan baik. Di United Kingdom ia biasanya diberikan kepada kanak-kanak pada usia 15 bulan. Akademi Amerika Kanak-kanak ("American Academy of Pediatrics") mencadangkan pemberian routin vaksin MMR pada usia 12–15 bulan dan pada 4–6 tahun.[18] Di sesetengah lokasi, vaksin diberikan sekali lagi pada usia 4 hingga 6 tahun, atau antara 11 dan 12 tahun jika tidak diberikan sebelumnya. Keberkesanan vaksin bergantung kepada jenis strain vaksin, tetapi biasanya sekitar 80%.[19],[20] Strain Jeryl Lynn adalah paling biasa digunakan di negara maju tetapi terbukti kurang berkesan dalam keadaan wabak. Strain Leningrad-Zagreb biasanya digunakan di negara membangun kelihatannya lebih berkesan dalam keadaan wabak.[21]

Akibat berlaku jangkitan dalam persekitaran kolej dan universiti, banyak kerajaan menubuhkan program vaksin bagi menghalang jangkitan besar-besaran. Di Kanada, kerajaan wilayah dan Agensi Kesihatan Awam Kanada telah menyertai kempen kesedaran bagi menggalakkan pelajar dari grade 1 hingga kolej dan universiti untuk mendapatkan vaksin.[22]

Sesetengah anti vaksin membantah pemberian vaksin bagi beguk, mendakwa bahawa strain vaksin dilemahkan adalah merbahaya, dan/atau penyakit liar membawa kebaikan. Tidak terdapat bukti bahawa penyakit liar adalah baik, atau vaksin MMR adalah merbahaya. Dakwaan telah dibuat bahawa vaksin MMR dikaitkan dengan autism dan penyakit radang usus ("inflammotory bowel disease"), termasuk satu kajian oleh Andrew Wakefield yang menunjukkan kaitan antara penyakit perut, autism dan vaksin MMR. Bagaimanapun, semua kajian lanjut pada masa itu menunjukkan tiada kaitan antara vaksin MMR dan autism atau penyakit usus. Lebih lanjut lagi, hanya ada sedikit bukti yang mencadangkan autism berkait dengan penyakit usus besar, sungguhpun beberapa kajian ada menunjukkan kaitan lemah antara kedua penyakit. Oleh kerana bahaya penyakit diketahui dengan baik, sementara bahaya vaksin adalah minima, kebanyakan doktor mencadangkan pengambilan vaksin.

Tidak bersetuju, WHO, Akademi Amerika bagi Kanak-kanak ("American Academy of Pediatrics"), Advisory Committee on Immunization Practices of the Centers for Disease Control and Prevention, American Academy of Family Physicians, Persatuan Perubatan British ("British Medical Association") dan Royal Pharmaceutical Society of Great Britain pada masa kini mencadangkan pemberian vaksin secara routin kepada kanak-kanak terhadap beguk. Persatuan Perubatan British dan Royal Pharmaceutical Society of Great Britain sebelumnya mensyorkan menolak pemberian vaksin beguk awam, mengubah syor tersebut pada tahun 1987. Pada 1988 ia merupakan polisi kerajaan United Kingdom bagi memperkenalkan program vaksin baguk kanak-kanak secara besar-besaran menggunakan vaksin MMR, dan kini vaksin MMR diberikan secara berterusan di UK.[perlu rujukan]

Sebelum pengenalan vaksin beguk, virus beguk merupakan punca utama meningoencephalitis virus di Amerika Syarikat. Bagaimanapun, encephalitis jarang berlaku (kurang dari 2 setiap 100,000).[23] Dalam satu kajian terbesar yang diterbitkan, kebanyakan simptom meningoencephalitis beguk didapati sebagai demam (97%), muntah-muntah (94%) dan sakit kepala (88.8%).[24] Vaksin beguk diperkenalkan di Amerika Syarikat pada Disember 1967: sejak pengenalannya terdapat pengurangan berterusan dalam kejadian beguk dan jangkitan virus beguk. Terdapat 151,209 kes beguk dilaporkan pada tahun 1968. Sejak 2001, purata kes hanyalah 265 setiap tahun, tanpa mengambil kira >6000 kes wabak pada tahun 2006 disandarkan kebanyakkannya kepada jangkitan universiti dikalangan pemuda-pemudi.[25][26]

Rujukan

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ Kasper DL, Braunwald E, Fauci AS, Hauser SL, Longo DL, Jameson JL, Isselbacher KJ, Eds. (2004). Harrison's Principles of Internal Medicine (ed. 16th). McGraw-Hill Professional. ISBN 0-07-140235-7.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  2. ^ a b Hviid A, Rubin S, Mühlemann K (2008). "Mumps". The Lancet. 371 (9616): 932–44. doi:10.1016/S0140-6736(08)60419-5. PMID 18342688. Unknown parameter |month= ignored (bantuan); |access-date= requires |url= (bantuan)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  3. ^ Preveden T, Jovanovic J, Ristic D (1996). "[Fertility in men after mumps infection without manifestations of orchitis]". Med Pregl. 49 (3–4): 99–102. PMID 8692089.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  4. ^ Shakhov EV, Krupin VN (1990). "[The clinico-statistical characteristics of the testicular generative function in male subfertility following mumps]". Urol Nefrol (Mosk) (2): 46–50. PMID 2368216.
  5. ^ Tsvetkov D (1990). "[Spermatological disorders in patients with postmumps orchitis]". Akush Ginekol (Sofiia). 29 (6): 46–9. PMID 2100952.
  6. ^ Bedford H (2005). "Mumps: current outbreaks and vaccination recommendations". Nurs Times. 101 (39): 53–4, 56. PMID 16218124.
  7. ^ Manson AL (1990). "Mumps orchitis". Urology. 36 (4): 355–8. doi:10.1016/0090-4295(90)80248-L. PMID 2219620.
  8. ^ "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2006-08-30. Dicapai pada 2010-01-15.
  9. ^ Mumps, FAQ For Young Adults, Ministry of Health and Long-Term Care, Ontario.ca
  10. ^ Krause CH, Eastick K, Ogilvie MM (2006). "Real-time PCR for mumps diagnosis on clinical specimens--comparison with results of conventional methods of virus detection and nested PCR". J. Clin. Virol. 37 (3): 184–9. doi:10.1016/j.jcv.2006.07.009. PMID 16971175. Unknown parameter |month= ignored (bantuan); |access-date= requires |url= (bantuan)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  11. ^ Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (2006). "Mumps epidemic--Iowa, 2006". MMWR Morb. Mortal. Wkly. Rep. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 55 (13): 366–8. PMID 16601665. Dicapai pada 2009-11-13. Unknown parameter |month= ignored (bantuan)
  12. ^ Amylase: The Test, Lab Tests Online UK
  13. ^ Skrha J, Stĕpán J, Sixtová E (1979). "Amylase isoenzymes in mumps". Eur. J. Pediatr. 132 (2): 99–105. doi:10.1007/BF00447376. PMID 499265. Unknown parameter |month= ignored (bantuan)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  14. ^ Symptoms of mumps
  15. ^ Letter:Compliance with Exclusion Requirements to Prevent Mumps Transmission, By Stephanie M. Borchardt, Preethi Rao, and Mark S. Dworkin, Volume 13, Number 10–October 2007
  16. ^ Conly J, Johnston B (2007). "Is mumps making a comeback?". Can J Infect Dis Med Microbiol. 18 (1): 7–9. PMC 2542890. PMID 18923686. Unknown parameter |month= ignored (bantuan)
  17. ^ a b c d e f g Senanayake SN (2008). "Mumps: a resurgent disease with protean manifestations". Med J Aust. 189 (8): 456–9. PMID 18928441.
  18. ^ [1]PDF[pautan mati]
  19. ^ Schlegel M, Osterwalder JJ, Galeazzi RL, Vernazza PL (1999). "Comparative efficacy of three mumps vaccines during disease outbreak in Eastern Switzerland: cohort study". BMJ. 319 (7206): 352. PMC 32261. PMID 10435956.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  20. ^ "Summary". WHO: Mumps vaccine. Diarkibkan daripada yang asal pada 2006-04-15. Dicapai pada 2006-04-18.
  21. ^ Peltola H, Kulkarni PS, Kapre SV, Paunio M, Jadhav SS, Dhere RM (2007). "Mumps outbreaks in Canada and the United States: time for new thinking on mumps vaccines". Clin. Infect. Dis. 45 (4): 459–66. doi:10.1086/520028. PMID 17638194. Unknown parameter |month= ignored (bantuan)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  22. ^ Table 2: Provincial and Territorial recommendations for mumps-containing immunization, 2007 Diarkibkan 2008-12-07 di Wayback Machine, Information on Outbreaks of Mumps In Canada - Information for Health Professionals, Public Health Agency Canada
  23. ^ Atkinson W, Humiston S, Wolfe C, Nelson R (Editors). (2006). Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases (ed. 9th). Centers for Disease Control and prevention. Fulltext.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  24. ^ Kanra G, Isik P, Kara A, Cengiz AB, Secmeer G, Ceyhan M (2004). "Complementary findings in clinical and epidemiologic features of mumps and mumps meningoencephalitis in children without mumps vaccination". Pediatr Int. 46 (6): 663–8. doi:10.1111/j.1442-200x.2004.01968.x. PMID 15660864.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  25. ^ McNabb SJ, Jajosky RA, Hall-Baker PA; dll. (2008). "Summary of notifiable diseases--United States, 2006". MMWR Morb. Mortal. Wkly. Rep. 55 (53): 1–92. PMID 18354375. Dicapai pada 2009-11-13. Unknown parameter |month= ignored (bantuan); Explicit use of et al. in: |author= (bantuan)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  26. ^ "2006 mumps outbreak occurred despite high vaccination rate - Los Angeles Times". Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-05-16. Dicapai pada 2010-01-15.

Pautan luar

[sunting | sunting sumber]

Templat:Oral pathology

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Beguk&oldid=5738213"