Bahasa Cina Pertengahan

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Bahasa Cina Pertengahan
中古漢語
Asli kepadaChina
KawasanChina Zaman Pertengahan
PupusBerevolusi menjadi Proto-Mandarin dan pelbagai loghat Cina yang lain kecuali Min
Sino-Tibetan
Tulisan Mohor, Tulisan Kerani, Kaishu, Tulisan Separa Kursif, Tulisan Rumput, Phagspa, Hangul
Status rasmi
Bahasa rasmi di
Dinasti Selatan dan Utara, Dinasti Sui, Dinasti Tang, Dinasti Song
Kod bahasa
ISO 639-3ltc

Bahasa Cina Pertengahan (Cina Tradisional: 中古漢語, Cina Ringkas: 中古汉语, pinyin: zhōnggǔ Hànyǔ) memaksudkan bahasa Cina yang ditutur pada zaman Dinasti Selatan dan Utara dan Dinasti-dinasti Sui, Tang, dan Song (abad ke-6 hingga ke-10). Istilah "Bahasa Cina Pertengahan" bersama Bahasa Cina Lama dan Bahasa Cina Moden, digunakan dalam konteks fonologi Cina bersejarah yang bertujuan membentuk semula sistem sebutan bahasa Cina pada zaman silam.

Bahasa Cina Pertengahan terbahagi kepada Bahasa Cina Pertengahan Awal dan Bahasa Cina Pertengahan Akhir. Titik peralihan antara Bahasa Cina Pertengahan Awal dan Akhir dipercayai berlaku melalui perkembangan fonologi pada pertengahan zaman Dinasti Tang. Contohnya, dalam kamus rima Qieyun, ditunjukkan aksara-aksara berawalan konsonan bibir [p pʰ b m], tetapi tiadanya awalan konsonan bibir-gigi iaitu f dan v, yang sebaliknya ditemui dalam kamus Jiyun, justeru menunjukkan berlakunya perubahan dalam sebutan bahasa Cina empat abad selepas Qieyun diterbitkan.

Rekonstruksi[sunting | sunting sumber]

Pembentukan semula bahasa Cina Pertengahan diusahakan oleh beberapa ahli linguistik moden yang menunjukkan perbezaan kecil-kecil sahaja, maka fonologi bahasa Cina Pertengahan kini agak mudah difahami dan diterima. Bahasa Cina dari zaman silam hingga kini tiada tulisan berabjad, oleh itu kita tidak boleh menentukan bunyi secara terus dari tulisannya. Jadi, bunyi-bunyi bahasa Cina Pertengahan harus ditaabir dari beberapa sumber seperti berikut:

  • Bahasa moden. Seperti mana Bahasa Proto-Indo-Eropah boleh dibentuk semula dari mengkaji bahasa-bahasa Indo-Eropah moden, begitu juga bahasa Cina Pertengahan boleh dibentuk semula dari mengkaji loghat-loghat Cina (cth. Bahasa Mandarin, Wu, Min atau Kantonis).
  • Sebutan aksara Cina yang dikekalkan dalam perkataan yang dipinjam dari bahasa Cina ke bahasa-bahasa bukan Cina seperti bahasa Jepun, Korea dan Vietnam
  • Puisi Cina klasik dari zaman pertengahan Cina
  • Transliterasi perkataan asing ke dalam aksara Cina. Contohnya, "Dravida" diterjemah oleh para pendeta menjadi 達羅毗荼 yang kini disebut sebagai /ta˧˥ luo˧˥ pʰi˧˥ tʰu˧˥/ (Pinyin: Dáluópítú) dalam bahasa Mandarin baku. Ini menunjukkan bahawa /uo/ (Pinyin -uo) dalam bahasa Mandarin berubah dari bunyi kuno seakan /a/, apalagi nada /˧˥/ berubah dari bunyi konsonan bersuara dalam sebutan kuno. Kedua-dua fakta ini boleh dibuktikan melalui perbandingan antara loghat-loghat Cina moden yang lain.
  • Kamus rima. Ahli filologi China kuno meluangkan banyak masa dalam meringkaskan sistem fonetik Cina dengan mengarang kamus-kamus ini. Selain itu, banyaknya puisi Cina yang dikeluarkan pada zaman Tang, menampilkan struktur rangkap tegar yang bergantung pada rima dan nada aksara terakhir dalam setiap baris puisi. Bahasa Cina Pertengahan yang termaktub dalam kamus-kamus ini merupakan alat bantuan utama untuk para pemuisi. Kamus rima Qieyun yang diterbitkan sejak tahun 601 M merupakan catatan tetap terawal mengenai fonologi sebutan Cina, itupun tanpa bantuan huruf fonetik khas, sebailknya lema-lemanya disusun mengikut susunan nada, rima dan awalan yang kemas. Mula-mulanya, cuma cebis-cebisan atau salinan tak lengkap mampu dijumpai, sehingga satu salinan lengkap dari zaman Dinasti Tang ditemui di kawasan gua Dunhuang. Kamus-kamus rima selanjutnya seperti Guangyun dan Jiyun dari zaman dinasti Song (abad ke-11) juga wujud hingga kini. Kamus Guangyun dijadikan asas pembentukan semula bahasa Cina pertengahan pada mulanya, sehinggalah salinan Qieyun yang lengkap itu ditemui.

Fonologi rekonstruksi[sunting | sunting sumber]

Awalan suku kata (聲母)[sunting | sunting sumber]

Bahasa Cina Pertengahan Awal (BCP Awal) ada tiga jenis hentian, iaitu bersuara, tak bersuara dan berhembus. Suku kata boleh berakhir dengan konsonan hentian. BCP Awal lebih banyak vokal daripada keturunan-keturunannya, misalnya /æ/ yang sudah bergabung dengan fonem-fonem yang seumpamanya. Terdapat lapan siri obstruen koronal, termasuk perbezaan tiga hala antara konsonan-konsonan gigi (atau gusi), gelungan dan lelangit di kalangan geseran dan letusan, dan perbezaan dua hala gigi/gelungan antara konsonan hentian. Bahasa Cina Lama mempunyai sistem yang seumpamanya tanpa konsonan lelangit atau gelungan; sistem BCP Awal yang lebih rumit ini dipercayai timbul daripada gabungan obstruen Cina Lama yang diikuti oleh /r/ dan/atau /j/ (Baxter, 1992). Menjelang BCP Akhir, konsonan-konsonan lelangit ini bergabung dengan konsonan-konsonan gelungan; set konsonan lelangit yang terdapat dalam bahasa Mandarin moden merupakan perkembangan lanjut yang tiada kaitan dengan konsonan-konsonan lelangit yang awal itu.

Bahasa Cina Pertengahan Awal[sunting | sunting sumber]

Jadual berikut menunjukkan konsonan-konsonan Bahasa Cina Pertengahan Awal (BCP Awal) mengikut sepersetujuan masa kini. Kesemua konsonan ini boleh disebut di awal suku kata, tetapi hanya /p/, /t/, /k/, /m/, /n/, /ŋ/ dan mungkin juga /j/, /w/ boleh disebut di akhir suku kata.

Awalan Bahasa Cina Pertengahan Awal dengan kekerapan dalam Guangyun[1]
Letupan/
Letusan 		Sengauan Sisian Geseran/
Malaran tak geser
Tenuis
清		 Berhembus
次清		 Bersuara
濁		 Bersuara
濁		 Tenuis
清		 Bersuara
濁
Bibir
脣 		Dwibibir 重唇 幫 p 3.40% 滂 pʰ 2.58% 並 b 4.41% 明 m 4.38%
Korona
舌 		Gusi 舌頭/半舌 端 t 2.42% 透 tʰ 2.13% 定 d 4.04% 泥 n 1.20% 來 l 3 6.85%
Gelungan 舌上 知 ʈ 1.59% 徹 ʈʰ 1.22% 澄 ɖ 1.90% 娘 ɳ 0.87%
Lelangit 半齒/喉 日 ɲ 1.59% 喻 j 2 3.81%
Sibilan
齒 		Gusi 齒頭 精 ts 3.06% 清 tsʰ 2.30% 從 dz 2.16% 心 s 3.67% 邪 z 0.88%
Gelungan 正齒 莊 tʂ 0.92% 初 tʂʰ 0.97% 崇 dʐ 0.94% 生 ʂ 1.76% 俟 ʐ 0.03%
Lelangit 正齒 章 tɕ 2.33% 昌 tɕʰ 0.95% 常 dʑ 1.40% 書 ɕ 1.28% 船 ʑ 0.31%
Velum 牙/喉 見 k 8.01% 溪 kʰ 4.23% 羣 ɡ 2.83% 疑 ŋ 3.28% 曉 x 2 4.39% 匣 ɣ 2 5.18%
Glotis 喉 影 ʔ 2 5.39% 云 (ɦ) 1 2 1.32%

↑1  [ɦ] bukan fonem yang berasingan, sebaliknya merupakan alofon bagi /ɣ/ sebelum /j/. Akan tetapi, oleh sebab [ɦ]) pudar selepas ini, menyebabkan suku-suku kata yang berawalan ini ditafsirkan dalam jadual rima sebagai berawalan /j/, maka awalan jadual rima yang berasingan diberikan untuk [ɦ].

↑2  曉, 匣, 喻, 云 dan 影 dianggap '喉音'.

↑3  來 dianggap '半舌音'


Bernhard Karlgren yang melakukan rekonstruksi moden yang pertama buat Bahasa Cina Pertengahan, telah merekonstruksikan sistem yang agak berbeza. Jadual yang berikut menunjukkan fonem-fonem yang ditafsirkan oleh Karlgren di samping notasi "mesra ASCII" yang digunakan oleh William H. Baxter, bagi fonem-fonem yang menunjukkan perbezaan ketara antara versi Karlgren atau versi ASCII Baxter dengan versi IPA.[2] Diingatkan bahawa ȶ dan ȡ merupakan aksara bukan IPA yang menandakan hentian gusi-lelangit. Jika menggunakan IPA, sepatutnya dipaparkan sebagai hentian lelangit /c/ /ɟ/ atau hentian gusi/gigi terlelangit /tʲ/ /dʲ/.

Perbezaan utama antara rekonstruksi Karlgren dan masa kini ialah:

  • Terbalik /ʑ/ dan /dʑ/. Rekonstruksi Karlgren berasaskan jadual rima Dinasti Song. Bagaimanapun, disebabkan gabungan kedua-dua fonem itu antara bahasa Cina Pertengahan Awal dan Akhir, maka para ahli fonologi Cina yang membentuk jadual rima itu hanya mampu bergantung pada tradisi untuk mengetahui nilai masing-masing bagi dua konsonan itu; nyata sekali dua fonem itu diterbalikkan tanpa sengaja pada suatu ketika dahulu.
  • Karlgren juga menganggap bahawa hentian gelungan BCP Awal sebenarnya adalah hentian lelangit berasaskan kecenderungan konsonan-konsonan itu berpasangan dengan vokal depan dan /j/, tetapi lama-kelamaan ini didapati tidak betul.
  • Karlgren menganggap bahawa konsonan bersuara sebenarnya bersuara mengah. Kini, ini dianggap tepat hanya untuk BCP Akhir, bukan BCP Awal.
awalan William H. Baxter,
notasi "mesra ASCII"		 Bernhard Karlgren
b b bʱ
d d dʱ
ʈ tr ȶ
ʈʰ trh ȶʰ
ɖ dr ȡʱ
ɳ nr n
dz dz dzʱ
tʂ tsr tʂ
tʂʰ tsrh tʂʰ
dʐ dzr dʐʱ
ʂ sr ʂ
ʐ zr dʐʱ
tɕ tsy tɕ
tɕʰ tsyh tɕʰ
dʑ dzy ʑ
ɕ sy ɕ
ʑ zy dʑʱ
ɲ ny ȵʑ
ɡ g ɡʱ
ŋ ng ŋ
ʔ ' ʔ
x x x
ɣ h ɣ
[ɦ] h (none)
j y (none)

Bahasa Cina Pertengahan Akhir[sunting | sunting sumber]

Jadual yang berikut memaparkan konsonan-konsonan Bahasa Cina Pertengahan Akhir (BCP Akhir) mengikut sepersetujuan masa kini. Seperti dengan bahasa Cina Pertengahan Awal, kesemua konsonan ini boleh disebut di awal suku kata, tetapi hanya /p/, /t/, /k/, /m/, /n/, /ŋ/ dan mungkin juga /j//w/ boleh timbul di akhir suku kata. Antara perubahannya ialah:

  1. Sibilan lelangit bergabung dengan sibilan gelungan.
  2. /ʐ/ bergabung dengan /dʐ/ (maka /dʐ/ mencerminkan empat fonem BCP Awal yang berasingan).
  3. Sengauan lelangit /ɲ/ juga menjadi gelungan, tetapi berubah menjadi fonem baru /ɻ/ daripada bergabung dengan mana-mana fonem yang sedia ada.
  4. Serantaian baru konsonan bibir-gigi muncul daripada konsonan bibir dalam suasana tertentu, khususnya yang ada penyuaraan depan dan pembundaran bibir (cth. /j/ tambah vokal belakang mengikut rekonstuksi Baxter, ataupun vokal bundar depan mengikut rekonstruksi Chan).
  5. Obstruen bersuara mendapat fonem suara mengah (yang masih terdapat dalam loghat-loghat bahasa Wu).
  6. [ɦ] (alofon /ɣ/ sebelum /j/) hilang.
Awalan Bahasa Cina Pertengahan Akhir
Letupan/
Letusan 		Sengauan Sisian Geseran Malaran tak geser
Tenuis
清		 Berhembus
次清		 Bersuara
mengah
濁		 Suara
濁		 Tenuis
清		 Bersuara
mengah
濁		 Suara
濁
Bibir
脣 		Dwibibir 幫 p 滂 pʰ 並 b 明 m
Bibir-gigi 非 (p)f 敷 (p)fʰ 1 奉(b)v 微 mv 2
Korona
舌 		Gusi 端 t 透 tʰ 定 d 泥 n 來 l
Gelungan 知 ʈ 徹 ʈʰ 澄 ɖ 娘 ɳ 日 ɻ[perlu rujukan]
Lelangit 喻 j
Sibilan
齒 		Gusi 精 ts 清 tsʰ 從 dz 心 s 邪 z
Gelungan 照 tʂ 穿 tʂʰ 牀dʐ 審 ʂ 禪 (ʐ) 3
Velum 牙 見 k 溪 kʰ 羣ɡ 疑 ŋ 曉 x 匣 ɣ
Glotis 喉 影 ʔ

↑1  Bentuk anggapan teori yang berpadanan dengan suku-suku kata BCP Awal dengan /pʰ/; tidak berbeza dengan/(p)f/ secara sinkronik.

↑2  Awalan yang luar biasa. Para ilmuwan tidak sebulat suara tentang sebutan yang sebetulnya, sama ada [ɱ], [w̃] mahupun [ʋ]. (Bagaimanapun, menurut Peter Ladefoged dan Ian Maddieson,[3] bunyi [ɱ] jarang sekali wujud sebagai fonem jika ada pun.) Kini, bunyi ini menjadi [w], [v]/[ʋ] atau [m] dalam pelbagai loghat Cina masa kini.

↑3  Bentuk anggapan teori sebagai cubaan mengekalkan perbezaan antara letusan bersuara dan geseran bersuara dalam BCP Awal. Pada hakikatnya, kedua-dua bunyi itu bergabung menjadi /dʐ/ dalam BCP Akhir.

Akhiran suku kata (韻母)[sunting | sunting sumber]

Struktur suku kata Cina[sunting | sunting sumber]

Akhiran atau "rima" ini disifatkan sebagai terdiri daripada tiga komponen berikut, iaitu (mengikut turutan): geluncuran atau "penengah" yang tidak wajib (sama ada geluncuran separuh vokal yang sebenar seperti /j/ atau /w/, atau "geluncuran" vokal seperti /i/ dalam diftong /ie/); satu vokal utama yang wajib; dan konsonan penutup atau "koda" yang tidak wajib (/j/, /w/, /m/, /n/, /ŋ/, /p/, /t/, atau /k/).

Qieyun[sunting | sunting sumber]

Kamus rima Qieyun (c. 600 M) merupakan sumber sebutan aksara dalam Bahasa Cina Pertengahan Awal. Ia mengumpulkan aksara-aksara yang seiras sebutannya ke dalam kelas-kelas homofon dan memerikan setiap kelas sempena dua aksara fanqie, iaitu satu yang berpadan dengan bunyi awalan aksara dalam kelas homofon dan satu yang berpadan dengan akhirannya. Penggunaan fanqie merupakan inovasi penting dalam Qieyun kerana ia membolehkan sebutan semua aksara dihuraikan setepatnya; kamus-kamus sebelumnya hanya menjelaskan sebutan aksara-aksara yang kurang biasa digunakan dengan memadankan bunyinya dengan aksara biasa yang paling seiras bunyinya. Qieyun ini nampaknya menggunakan berbilang aksara fanqie yang bersinonim untuk mewakili setiap awalan tertentu; begitu juga untuk akhiran. Para ahli bahasa Cina terpaksa membuat kerja dengan teliti untuk membilang jumlah kategori setiap awalan dan akhiran. Caranya ialah menyamakan dua fanqie apabila satu digunakan dalam ejaan fanqie sebutan yang satu lagi, kemduian menggunakan penutupan transitif untuk membentuk kelompok besar. (Contoh: jika satu aksara tertentu dieja sebutan sebagai AB mengikut fanqie, dan sebutan aksara A dieja sebutan sebagai CD mengikut fanqie, dan aksara C dieja sebut sebagai EF mengikut fanqie lagi, maka ketiga-tiga A, C dan E merupakan aksara fanqie yang sama untuk bunyi awalan yang sama.) Kamus Qieyun mengelaskan homonim dalam 95 jadual, satu untuk satu rima, yang menerangkan sistem fonologi dengan 167 akhiran berasingan. Berbilang akhiran yang dikelompokkan dalam satu kelas rima pada umumnya hanya berbeza pada penengah (khususnya yang ada /w/) ataupun pada pasangan ganda (rujuk di bawah).

Yunjing[sunting | sunting sumber]

Kamus Yunjing (c. 1150 M) merupakan jadual rima yang tertua dan menyediakan analisa fonologi yang lebih terperinci mengenai sistem yang terdapat dalam Qieyun. Harus diingatkan bahawa Yunjing dikarang berabad-abad selepas Qieyun, apatah lagi para pengarang Yunjing cuba mentafsirkan sistem fonologi yang agak berbeza dengan loghat Bahasa Cina Pertengahan Akhir yang dituturkan oleh mereka. Mereka memang sedar akan hakikat ini, dan cuba menyusun semula fonologi Qieyun sebaik-baiknya dengan menganalisa secara teliti kelaziman-kelaziman yang ada dalam sistem dan hubungan penyebutan bersama antara awalan dan akhiran yang dinyatakan oleh aksara-aksara fanqie. Bagaimanapun, analisa ini tidak terlepas daripada sedikit pengaruh daripada Bahasa Cina Pertengahan Akhir yang perlu diambil kira ketika mentafsirkan aspek-aspek yang rumit dalam sistem ini.

Yunjing disusun kepada empat bahagian, satu untuk satu nada, mengikut sistem empat nada tradisional. Dalam setiap bahagian ada 43 jadual, setiap satu mengandungi 4 baris dan 23 lajur. Setiap petak dalam jadual mengandungi satu aksara yang berpadan dengan kelas homofon tertentu dalam Qieyun, jika wujudnya aksara sedemikian. Daripada susunan ini, setiap kelas homofon boleh digolongkan dalam kategori-kategori berikut:

  1. Nada ([聲調] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) shēngdiào "laras bunyi"), iaitu sistem empat nada tradisioal yang mana akhiran yang ditutup dengan /p/, /t/ atau /k/ merupakan bentuk nada masuk bagi akhiran yang ditutup dengan /m/, /n/ atau /ŋ/, bukannya akhiran yang berasingan pun.
  2. Nombor jadual (1 hingga 43). Setiap jadual berpadan dengan mana-mana daripada 95 kelas rima Qieyun, dan tidak satu kelas rima pun yang dipecahkan kepada dua jadual. Harus diingatkan bahawa 34 daripada 95 kelas rima Qieyun berakhir dengan /p/, /t/ atau /k/, oleh itu dianggap oleh Yunjing sebagai lainan nada, bukan akhiran yang berasingan; iaitu akhiran-akhiran dalam kelas ini terletak dalam bahagian nada masuk, dalam jadual yang sama dengan kedudukan akhiran berpadan yang ditutup dengan /m/, /n/ atau /ŋ/ untuk tiga nada yang lain. Penjadualan 64 kelas rima yang selebihnya terdapat dua cara, iaitu:
    • menggabungkan perihal-perihal yang mana dua kelas rima berbeza pada penengahnya sahaja; selalunya, kelas rima Qieyun sudah pun mengumpulkan akhiran mengikut penengah.
    • mengumpulkan kelas-kelas rima yang serupa vokal utamanya (cth. /ɑ/, /a/, /ɛ/) yang tidak disebut bersama awalan yang sama, supaya konflasi (penggabungan) homofon tidak terjadi. (Hal-hal sebegini sering mencerminkan situasi yang mana satu vokal dalam bahasa Cina Lama kemudiannya berpecah.) Perhatikan juga bahawa kelas-kelas rima yang berbeza pada kehadiran atau ketiadaan pembundaran bibir penengah (cth. /w/ lwn tiada /w/, atau /y/ lawan /i/) tidak sesekali digabungkan dalam jadual yang sama.
  3. Gred ([等] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) děng "pangkat"), iaitu I, II, III atau IV, sepadan dengan baris. Kategori ini berkaitan dengan perbezaan pada pempalatalan awalan suku kata (cth. gelungan lwn. lelangit lwn. gusi) atau penengah (cth. /i/, /j/, /ji/ atau tiada, mengikut transkripsi Edwin Pulleyblank). Namun demikian, kepentingan sebenar kategori ini sukar untuk ditafsirkan dan amat dipertikaikan; rujuk di bawah.
  4. Awalan ([聲母] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) shēngmǔ "ibu bunyi"), sepadan dengan lajur. Perhatikan bahawa Yunjing membezakan 36 awalan tetapi hanya menggunakan 23 lajur setelah menggabungkan konsonan lelangit, gelungan, dan gusi di bawah lajur yang sama. Ini tidak menyebabkan adanya dua kelas homofon yang dikonflasi, kerana gred-gred (baris-baris) disusun agar semua bakal pasangan minimum yang dibezakan dengan aksara awalan "gelungan lwn lelangit lwn gusi" diletakkan dalam baris-baris yang berbeza.

Setiap awalan dikelaskan lagi seperti berikut:

  1. Daerah artikulasi:
    • bibir ([脣] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) chún "bibir")
    • gusi ([舌] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) shé "lidah")
    • velar ([牙] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) yá "gigi belakang")
    • letusan dan sibilan ([齒] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) chǐ "gigi depan")
    • gutural ([喉] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) hóu "kerongkong")
  2. Pembunyian:
    • tak bersuara ([清] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) qīng "jernih")
    • tak bersuara berhembus ([次清] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) cìqīng "kedua jernih")
    • bersuara ([濁] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) zhuó "keruh")
    • sengauan atau likuida ([清濁] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) qīngzhuó "jernih keruh")

Setiap satu daripada 43 jadual ini dikelaskan lagi seperti berikut:

  1. Satu daripada 16 kelas shè ([攝] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan)); nampaknya sepadan dengan kelas rima Bahasa Cina Pertengahan Akhir.
  2. "dalam" (nèi [內] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan)) atau "luar" (wài [外] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan)). Pengertiannya masih dibincangkan tetapi pernah difikirkan bahawa ia memaksudkan ketinggian vokal utama, iaitu akhiran "luar" yang bervokal rendah ({{IPA|/ɑ/ atau /a,æ/) dan akhiran "dalam" yang vokalnya bukan rendah.
  3. "mulut terbuka" ([開口] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) kāikǒu) atau "mulut rapat" ([合口] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) hékǒu), menunjukkan sama ada wujudnya unsur pembundaran vokal. Akhiran "rapat" mempunyai vokal bundar (cth. /u/) atau geluncuran bundar.

Gred lwn bahagian[sunting | sunting sumber]

Apabila dua atau lebih kelas rima Qieyun digabungkan dalam satu jadual, kelas-kelas rima yang berbeza biasanya terletak di baris-baris (gred) yang berbeza. Tiga situasi telah dikenal pasti yang mana satu kelas rima dipecahkan kepada dua atau lebih baris.

  1. Lima kelas rima nampaknya dipecahkan mengikut adanya atau tidak penengah /j/: [戈] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) (rapat) –wa –jwa (gred 1 dan 3); [麻] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) –æ, -jæ (gred 2 dan 3); [庚] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) –æng, -jæng (gred 2 dan 3); [東] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) –uwng, -juwng (gred 1 dan 3); [屋] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) –uwk, -juwk (gred 1 dan 3). Dalam hal ini, gred-gred yang berbeza ini berpadan dengan akhiran Bahasa Cina Pertengahan Awal yang berbeza.
  2. Sesetengah kelas rima "ganda" ([重紐] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-t (bantuan) chóngniǔ "butang ulang") yang menggabungkan dua akhiran Bahasa Cina Pertengahan Awal, memecahkan semula akhiran itu supaya satu akhiran diletakkan dalam gred 3 dan satu lagi di gred 4. Dalam semua hal sedemikian, akhiran yang berpasangan itu mempunyai hasil yang seiras di semua loghat Cina moden serta serapan Sino-Jepun dan Sino-Korea; bagaimanapun, perbezaaannya nyata dalam serapan Sino-Vietnam. Hasil kedua-dua akhiran gred 3 dan 4 dalam loghat-loghat Cina moden pada amnya menampakkan pempalatalan; tetapi dalam Sino-Vietnam hanya akhiran gred 4 yang dipalatalkan sedemikian. Karlgren terlepas pandang perbezaan ini, tetapi semua ahli linguistik moden memandang berat pembezaan ini. Rekonstruksi terkini biasanya mengambil kira tahap pempalatalan yang lebih ketara dalam akhiran gred 4 berbanding akhiran gred 3 (cth. penengah /j/ lwn /i/, /ji/ lwn /j/, atau /ji/ lwn /i/).
  3. Diperhatikan bahawa konsonan letusan lelangit, gelungan dan gusi digabungkan dalam satu lajur. Apabila satu akhiran tertentu disebut dengan lebih daripada satu awalan ini, akhiran tersebut dipecahkan mengikut baris supaya awalan gelungan masuk baris 2, awalan lelangit masuk baris 3, dan awalan gelungan masuk baris 4. Perhatikan bahawa dalam hal ini, bukan sahaja satu rima Qieyun, malah satu akhiran Bahasa Cina Pertengahan Awal berpecah menjadi tiga.

Dalam perihal terakhir yang disebutkan, perpecahan kepada baris-baris itu nyata dibuat. Selain itu, dalam hal pasangan "ganda", kedua-dua akhiran nampaknya ada pempalatalan yang pada amnya merupakan sifat gred 3 tetapi bukan gred 4. Kesannya, ahli linguistik menyangka bahawa semua akhiran yang terlibat mestilah dalam gred 3 tetapi terletak di tempat lain semata-mata untuk memampatkan jadual; jika tidak, lajur atau jadual tambahan perlu dibuat untuk mengelakkan konflasi homofon.

Demi memudahkan perkara ini, perlunya membezakan "gred" (baris sebenar yang terletaknya kelas homofon) dan "bahagian" (baris yang sewajarnya terletaknya kelas itu). Rencana ini membezakan gred mengikut angka Arab 1 2 3 4 dan bahagian mengikut angka Roman I II III IV. Selain itu, akhiran ganda di bahagian III gred 4 ditunjukkan dalam jadual hasil akhir di bawah sebagai III/4.

Hubungan antara awalan dan bahagian akhiran[sunting | sunting sumber]

Jadual berikut menunjukkan hubungan penyebutan bersama antara konsonan awalan mengikut kelas dan bahagian-bahagian akhiran.

Perhatian
  • Akhiran ganda dinyatakan sebagai III-ganda (jika didapati dalam gred 3) atau III/4-ganda (jika didapati dalam gred 4).
  • Akhiran III-campur merupakan akhiran yang tidak didapati dalam pasangan ganda tetapi dipecahkan kepada gred-gred berlainan dengan awalan sibilan mengikut sifat konsonan awalan (gelungan, lelangit atau gusi).
  • Akhiran III-bebas adalah yang selebihnya.
Divisi P T Tr K TS TSr TSy l y
I ya ya -- ya ya (bukan /z/) -- -- ya --
II ya -- ya ya -- -- -- sedikit --
III-bebas ya -- -- ya -- -- -- -- --
III-campur, III-ganda ya -- ya ya ya (gred 4) ya (gred 2) ya (gred 3) ya --
III/4-ganda ya -- -- ya -- -- -- -- --
IV ya ya -- ya ya -- -- ya ya

Jadual akhiran Bahasa Cina Pertengahan Awal[sunting | sunting sumber]

Jadual berikut menyenaraikan "akhiran" (i.e. seluruh suku kata selain konsonan awalan) Bahasa Cina Pertengahan Awal (BCP Awal) yang direkonstruksi oleh berbagai-bagai ahli linguistik. Ia juga menyenaraikan hasil Bahasa Cina Pertengahan Akhir (BCP Akhir) mengikut Pulleyblank, dan hasil Bahasa Mandarin Baru dalam ejaan Pinyin. Jadual ini tidak menyatakan dengan jelas akhiran yang berakhir dengan /p/, /t/ atau /k/ (iaitu suku kata "nada masuk"), tetapi ini boleh didapati dengan menggantikan /m/ dengan /p/, /n/ dengan /t/, dan /ŋ/ dengan /k/. Perhatikan bahawa sesetengah lajur bukan betul-betul dalam IPA.

Hasil Bahasa Cina Pertengahan Akhir (BCP Akhir)

Kod untuk kelas awalan:

  • G = gutural (velar atau larinks, iaitu konsonan belakang)
  • P = bibir (termasuk bibir-gigi)
  • PG = bibir atau gutural (iaitu konsonan grava)
  • A = konsonan akut (mana-mana selain PG)
  • SR = sibilan gelungan BCP Awal
  • ST = sibilan gusi
  • M = /m/
  • RXLʔ = gelungan BCP Awal, sibilan lelangit BCP Awal, /l/ atau /ʔ/
Hasil Bahasa Mandarin Baku

Hasil moden ini dinyatakan dengan kod-kod berikut:

  • P = hentian dwibibir (p, b)
  • PM = dwibibir (p, b, m)
  • F = bibir-gigi (f, w < /m-/)
  • T = hentian gusi (t, d)
  • S = sibilan gusi (c, z, s)
  • Š = sibilan gelungan (ch, zh, sh)
  • ŠR = gelungan (ch, zh, sh, r)
  • K = velum (k, g, h)
  • Q = sibilan lelangit (q, j, x); mengambil tempat konsonan velum atau sibilan gusi apabila disusuli oleh i atauü
  • G = gutural (velum atau tiada awalan; bagi yang tiada awalan, berpunca dari BCT ʔ- atau ŋ-/ng-, adakalanya dieja w- atau y- dalam Pinyin)
  • J = "jutural" (sama dengan gutural tetapi dengan sibilan lelangit di tempat konsonan velum; terdapat sebelum i atau ü)

Hasil-hasil ini tertulis sama ada dalam bentuk hasil satu demi satu dalam Pinyin, atau hasil gabungan dalam "Pinyin palsu" (yang mana hasil itu bermula dengan tanda "-" atahu huruf besar). "Pseudo-Pinyin" menggunakan kelaziman Pinyin tanpa sebarang singkatan yang biasanya terdapat dalam Pinyin. Contoh:

  • "-uei" menandakan sebutan /uei/ yang lazimnya dieja -ui atau wei
  • "-üe" menandakan sebutan /ye/ [ɥɛ], yang lazimnya dieja -ue (selepas q-, j-, x-); -üe (selepas l-, n-); atau yue
  • "-i" menandakan sebutan /i/ (lazimnya [i], tetapi [ɨ] selepas sibilan gusi atau gelungan); lazimnya dieja -i atau yi

Di mana tidak dinyatakan, pilihan sama ada konsonan velum atau lelangit disebut itu ditentukan oleh huruf vokal yang berikut: huruf lelangit sebelum -i atau -ü, huruf velum bagi yang selebihnya.

Contoh: A listed outcome like -uo, Ge, PMo; juta Ta, kk. wo bererti bahawa hasilnya -e bagi konsonan gutural (iaitu ge, ke, he, e); -o untuk konsonan bibir (iaitu po, bo, mo); dan -uo bagi selebihnya; tetapi bagi hentian gusi, ada juga -a (iaitu sama ada tuo, duo atau ta, da), dan wo kadang-kadang terhasil di tempat e sebagai hasil dari BCP ʔ- atau ŋ- (hasil kedua-duannya ialah "awalan kosong" yang dikira sebagai "gutural" dalam hasil moden).

Hasil-hasil ini menganggapkan perkaitan normal antara awalan BCP Awal dan awalan Bahasa Mandarin Baku:

  • Hentian dan geseran bersuara BCP Awal hilang suaranya dalam bahasa Mandarin; hentian dalam suku kata dengan nada 1 berhembus, yang selebihnya tidak berhembus.
  • Sibilan lelangit dan hentian gelungan BCP Awal menjadi sibilan gelungan dalam bahasa Mandarin.
  • Perubahan sengauan BCP Awal ke Mandarin: nr- menjadi n-; ny- menjadi r-, atau kadang-kalanya suku kata er; ng- digugurkan.
  • Konsonan gutural BCP Awal /ʔ-/ digugurkan, h- digugurkan dari jujukan hj-.
  • Konsonan velum dan sibilan gusi BCP Awal menjadi sibilan lelangit sebelum -i- atau -ü- (/y/) dalam bahasa Mandarin awal.
  • Bagi akhiran-akhiran tertentu, hentian bibir BCP Awal menjadi f- Mandarin, sementara m- BCP Awal biasanya menjadi w- Mandarin; inilah yang ditandai oleh F-. Huruf kecil f- terdapat pada akhiran yang mana hentian bibir BCP Awal menjadi f- Mandarin, tetapi sama ada tiada contoh jelas bagi m- BCP Awal dengan akhiran yang sama, mahupun m- BCP Awal dengan akhiran itu menjadim- Mandarin, bukan w-.

Terdapat beberapa situasi yang mana dua awalan BCP Awal yang berbeza telah bergabung, namun hasil modennya tetap berbeza bergantung pada awalan BCP Awalnya:

  • Sibilan gelungan dan lelangi BCP Awal bergabung dalam BCP Akhir, tetapi adakalanya hasil modennya berbeza. Cth: di bawah -ip, notasi -i, Še < SR- bererti bahawa syip BCP Awal > shi tetapi srip BCP Awal > she.
  • ng- dan ʔ- BCP Awal kedua-duanya hilang, tetapi adakalanya berbeza hasilnya. Cth: -ai, ya < ʔ-, Qie bererti bahawa hasil modennya ialah ya bagi suku kata BCP Awal yang bermula dengan ʔ-, dan ai bagi suku kata BCP Awal yang bermula dengan ng- /ŋ-/. Selain itu, -ao, ao < ʔ-, Jiao bererti bahawa hasil modennya ialah ao bagi suku kata BCP Awal yang bermula dengan ʔ-, dan yao bagi suku kata BCP Awal yang bermula dengan ng-/ŋ-/ (oleh sebab J- merangkumi konsonan-konsonan velum yang asal); begitu juga untuk -uo, wo < ʔ-, Jüe, yang menandakan wo lwn yue.
Kelas rima Yunjing Kelas rima Qieyun divisi pembundaran Bernhard Karlgren Li Rong Edwin G. Pulleyblank 1 William H. Baxter Abraham Y.S. Chan Sebutan bahasa Mandarin Baku
BCP Awal BCP Akhir Jinling Luoyang normal Akhir -p/t/k
果 (luar) 歌 I buka ɑ ɑ a [ɑ] a [ɑ], Pua [ɑ] a ɑ ɐ -uo, Ge, PMo; juga Ta, kk. wo
戈 I tutup uɑ uɑ wa [wɑ] ua [uɑ] wa wɑ wɐ -uo; juga Ge
戈 III-campur buka i̯ɑ iɑ ɨa [ɨɑ] ia [iɑ] ja ɑ œ Qie
戈 III-campur tutup i̯wɑ iuɑ ua [uɑ] ya [yɑ] jwa wɑ wœ Qüe
假 (luar) 麻 II buka a a aɨ (ɛɨ) aː [ɑː], Gjaː [Gjɑː] æ æ ɛ -a, Jia
麻 II tutup wa ua waɨ (wɛɨ) waː [wɑː] wæ wæ wɛ -ua
麻 III-campur buka i̯a ia ia [iɑ] ia [iɑ] jæ jæ jɛ Jie, ŠRe
遇 (dalam) 模 I tutup uo o ɔ uǝ̆ [uɔ] u u ə -u
魚 III-campur tutup i̯wo iɔ ɨǝ̆ iǝ̆ [iɛ], SRəǝ̆ [SRɤ] (yǝ̆ [yɛ], SRuǝ̆ [SRuɔ]) jo œ ø -ü, Fu, ŠRu
虞 III-campur tutup i̯u io uǝ̆ yǝ̆ [yɛ], SRuǝ̆ [SRuɔ] ju ø ø
Kelas rima Yunjing Kelas rima Qieyun divisi pembundaran Bernhard Karlgren Li Rong Edwin G. Pulleyblank 1 William H. Baxter Abraham Y.S. Chan Sebutan bahasa Mandarin Baku
BCP Awal BCP Akhir Jinling Luoyang normal Akhir -p/t/k
蟹 (luar) 咍 I buka ɑ̌i ɒi əj aj oj əj əj -ai, Pei
灰 I tutup uɑ̌i uɒi wəj uaj woj ʏj ʏj -uei, PMei, lei, nei
泰 I buka ɑi ɑi aj aj aj ɑj ɐj -ai, Pei
泰 I tutup wɑi uɑi waj uaj waj wɑj wɐj -uei
皆 II buka ǝ̆i ɛi əɨj aːj, Gjaːj ɛj ɑj ɛj -ai, Qie; juga Pei
皆 II tutup wǝ̆i uɛi wəɨj waːj wɛj wɑj wɛj Kuai
佳 II buka ai ɛ aɨj aːj, Gjaːj ɛ (ɛɨ)2 ɛ ɛj -ai, ya < ʔ-, Qie; juga Pa
佳 II tutup wai uɛ waɨj waːj wɛ (wɛɨ)2 wɛ wɛj -ua; juga wai
夬 II buka ai ai aɨj(s)3 aːj, Gjaːj æjH3 æj ɛj -ai, Qie
夬 II tutup wai uai waɨj(s)3 waːj wæjH3 wæj wɛj Kuai
祭 III-ganda buka i̯ɛi iɛi iaj iaj jej ej ej -i
祭 III/4-ganda buka jɛi jiaj PGjiaj jiej jej jej
祭 III-ganda tutup i̯wɛi iuɛi wiaj yaj jwej wej wej -uei
祭 III/4-ganda tutup juɛi jwiaj PGjyaj jwiej wjej wjej
廢 III-bebas buka i̯æi iɐi ɨaj iaj joj øj øj fei, yi
廢 III-bebas tutup i̯wæi iuɐi uaj yaj jwoj wøj wøj Kuei
齊 IV buka iei ei ɛj PGjiaj, Aiaj ej ɐj ɪj -i
齊 IV tutup iwei uei wɛj Gjyaj wej wɐj wɪj Kuei
止 (dalam) 支 III-ganda buka iě ie iǝ̆ i, SRṛ, STẓ je e i -i, er < ny-; kk. Pei
支 III/4-ganda buka je jiǝ̆ PGji jie je ji
支 III-ganda tutup wiě iue wiǝ̆ yj, SRuj jwe we wi -uei, lei
支 III/4-ganda tutup jue jwiǝ̆ PGjyj jwie wje wji
脂 III-ganda buka i i i i, SRṛ, STẓ ij i i -i, er < ny-; kk. PMei
脂 III/4-ganda buka ji ji PGji jij ji ji
脂 III-ganda tutup wi ui wi yj, SRuj wij wi wi -uei, lei, yi?
脂 III/4-ganda tutup jui jwi PGjyj jwij wji wji
之 III-campur buka i iə ɨ i, SRṛ, STẓ i i e -i, er < ny-
微 III-bebas buka ěi iəi ɨj i jɨj yj yj Ji, Fei
微 III-bebas tutup wěi iuəi uj yj jwɨj wyj wyj Guei
Kelas rima Yunjing Kelas rima Qieyun divisi pembundaran Bernhard Karlgren Li Rong Edwin G. Pulleyblank 1 William H. Baxter Abraham Y.S. Chan Sebutan bahasa Mandarin Baku
BCP Awal BCP Akhir Jinling Luoyang normal Akhir -p/t/k
效 (luar) 豪 I buka ɑu ɑu aw (u)aw aw ɑw ɐw -ao
肴 II buka au au aɨw aːw, Gjaːw æw ɛw ɛw -ao, ao < ʔ-, Jiao
宵 III-ganda buka i̯ɛu iɛu iaw iaw jew ew ew -iao, ŠRao
宵 III/4-ganda buka jɛu jiaw PGjiaw jiew jew jew
蕭 IV buka ieu eu ɛw PGjiaw, Aiaw ew ɪw ɪw
流 (dalam) 侯 I buka ə̆u u əw əw uw ʉ u -ou; juga mu
尤 III-campur buka iə̆u iu uw iw, SRəw, Məw juw y y -iou, fou, mou, ŠRou; juga Sou < Š-
幽 III/4-ganda buka i̯ĕu iĕu jiw jiw jiw iw iw -iou
Kelas rima Yunjing Kelas rima Qieyun divisi pembundaran Bernhard Karlgren Li Rong Edwin G. Pulleyblank 1 William H. Baxter Abraham Y.S. Chan Sebutan bahasa Mandarin Baku
BCP Awal BCP Akhir Jinling Luoyang normal Akhir -p/t/k
咸 (luar) 覃 I buka ɑ̌m ɒm əm am om ɔm ɔm -an -a, Ke
談 I buka ɑm ɑm am am am ɑm ɐm
咸 II buka ǝ̆m ɐm əɨm aːm, Gjaːm ɛm ɛm ɛm -an, Jian Jia, Ša
銜 II buka am am aɨm aːm, Gjaːm æm æm ɛm
鹽 III-ganda buka i̯ɛm iɛm iam iam jem øm øm -ian, ŠRan -ie, Še
鹽 III/4-ganda buka jɛm jiam PGjiam jiem jøm? jøm?
嚴 III-bebas buka i̯æm iɐm ɨam iam jæm em em -ian, fan -ie, fa
凡 III-bebas tutup i̯wæm iuɐm uam iam jom/jwom? œm øm
添 IV buka iem em ɛm PGjiam, Aiam em ɪm ɪm -ian Qie
深 (dalam) 侵 III-ganda buka i̯əm iəm im im, SRəm im im im -in, ŠRen; juga Sen < Š- -i, Še < SR-
侵 III/4-ganda buka jəm jim PGjim jim jim jim
Kelas rima Yunjing Kelas rima Qieyun divisi pembundaran Bernhard Karlgren Li Rong Edwin G. Pulleyblank 1 William H. Baxter Abraham Y.S. Chan Sebutan bahasa Mandarin Baku
BCP Awal BCP Akhir Jinling Luoyang normal Akhir -p/t/k
山 (luar) 寒 I buka ɑn ɑn an an an ɑn ɐn -an -a, Ge, PMo
桓 I tutup uɑn uɑn wan uan wan wɑn wɐn -uan -uo
刪 II buka an an aɨn aːn, Gjaːn æn æn æn -an, Jian -a, Jia
刪 II tutup wan uan waɨn waːn wæn wæn wæn -uan Kua
山 II buka ǝ̆n ɛn əɨn aːn, Gjaːn ɛn ɛn ɛ -an, Jian -a, Jia
山 II tutup wǝ̆n uɛn wəɨn waːn wɛn wɛn wɛn Kuan Gua
仙 III-ganda buka i̯ɛn iɛn ian ian jen en en -ian, ŠRan -ie, ŠRe
仙 III/4-ganda buka jɛn jian PGjian jien jen jen
仙 III-ganda tutup i̯wɛn iuɛn wian yan jwen wen wen -uan, Jüan; juga lian Jüe, lie, Šuo
仙 III/4-ganda tutup juɛn jwian PGjyan jwien wjen wjen
元 III-bebas buka i̯æn iɐn ɨan ian jon øn øn Jian, Fan Jie, fa
元 III-bebas tutup i̯wæn iuɐn uan yan jwon wøn wøn Jüan, fan Jüe
先 IV buka ien en ɛn PGjian, Aian en ɪn ɪn -ian -ie
先 IV tutup iwen uen wɛn jyan wen wɪn wɪn Jüan Qüe
臻 (dalam) 痕 I buka ən ən ən ən on ən ən Gen Ke
魂 I tutup u̯ən uən wən un won ʏn ʏn -uen, PMen -u, PMo, ne
臻 III-ganda buka i̯ɛn iɛn in SRən in in in -in, ŠRen; juga Sen < Š- -i, Še < SR-
眞 III-ganda buka i̯ēn iēn in in, SRən in in in
眞 III/4-ganda buka jēn jin PGjin jin jin jin
眞 III-ganda tutup i̯wēn iuēn win yn win win win -uen, Jün -ü
諄 III-ganda tutup i̯uēn iuēn win yn win win win
諄 III/4-ganda tutup juēn jwin PGjyn jwin jwin jwin
欣(殷?) III-bebas buka i̯ən iən ɨn in jɨn in yn Jin Ji
文 III-bebas tutup i̯uən iuən un yn, yt, SRut jun yn yn Jün, Fen Jü, Fu
Kelas rima Yunjing Kelas rima Qieyun divisi pembundaran Bernhard Karlgren Li Rong Edwin G. Pulleyblank 1 William H. Baxter Abraham Y.S. Chan Sebutan bahasa Mandarin Baku
BCP Awal BCP Akhir Jinling Luoyang normal Akhir -p/t/k
宕 (luar) 唐 I buka ɑŋ ɑŋ aŋ [ɑŋ] aŋ [ɑŋ] aŋ ɑŋ ɐŋ -ang -uo, Ge, PMo; juga lao; kk. Sao
唐 I tutup wɑŋ uɑŋ waŋ [wɑŋ] uaŋ [uɑŋ] waŋ wɑŋ wɐŋ Kuang Kuo
陽 III-campur buka i̯aŋ iaŋ ɨaŋ [ɨɑŋ] iaŋ [iɑŋ], SRaːŋ [SRɑːŋ] jaŋ œŋ œŋ -iang, Fang, ŠRang; juga Šuang < SR- -üe, ŠRuo; juga Jiao
陽 III-campur tutup i̯waŋ iuaŋ uaŋ [uɑŋ] yaŋ [yɑŋ] jwaŋ wœŋ wœŋ Kuang Qüe
江 (luar) 江 II buka ɔŋ ɔŋ aɨwŋ aːwŋ, RXLʔwaːwŋ, Gjaːwŋ æwŋ ɔŋ ɔŋ Qiang, Pang, Šuang < TR- -uo, wo < ʔ-, Jüe, Pao; juga Qiao, Po
曾 (dalam) 登 I buka əŋ əŋ əŋ əǝ̆ŋ [ɤŋ] oŋ oŋ oŋ -eng -e, PMo; juga Sei, lei
登 I tutup wəŋ uəŋ wəŋ uǝ̆ŋ [uɔŋ] woŋ woŋ woŋ Kong Kuo
蒸 III-campur buka i̯əŋ iəŋ iŋ iǝ̆ŋ [iɛŋ], iǝ̆k [iɛk], SRəǝ̆k [SRɤk] iŋ iŋ iŋ -ing, ŠReng -i, Še < SR-; juga Se < SR-
蒸 III-campur tutup i̯wəŋ iuəŋ wiŋ yǝ̆ŋ [yɛŋ] wiŋ wiŋ wiŋ tidak diperhatikan Jü
梗 (luar) 庚 II buka æŋ ɐŋ aɨjŋ aːjŋ, Gjaːjŋ æŋ æŋ ɛŋ Jing, -eng; juga Keng -ai, Ge; juga PMo, Se < Š-
庚 II tutup wæŋ uɐŋ waɨjŋ waːjŋ wæŋ wæŋ wɛŋ Keng tidak diperhatikan
耕 II buka ɛŋ ɛŋ əɨjŋ aːjŋ, Gjaːjŋ ɛŋ ɛŋ ɛŋ Jing, -eng; juga Keng -ai, Ge; juga Se < Š-
耕 II tutup wɛŋ uɛŋ wəɨjŋ waːjŋ wɛŋ wɛŋ wɛŋ Kong Kuo
庚 III-ganda buka i̯æŋ iɐŋ iajŋ iajŋ jæŋ eŋ jɛŋ -ing, Šeng -i
庚 III-ganda tutup i̯wæŋ iuɐŋ wiajŋ yajŋ jwæŋ weŋ wjɛŋ Qiong tidak diperhatikan
清 III-ganda buka i̯ɛŋ iɛŋ iajŋ iajŋ jeŋ eŋ eŋ -ing, Šeng -i
清 III/4-ganda buka jɛŋ jiajŋ PGjiajŋ jieŋ jeŋ jeŋ
清 III-ganda tutup i̯wɛŋ iuɛŋ wiajŋ yajŋ jweŋ weŋ weŋ Qiong, ying yi
清 III/4-ganda tutup juɛŋ jwiajŋ jyajŋ jwieŋ wjeŋ wjeŋ
青 IV buka ieŋ eŋ ɛjŋ PGjiajŋ, Aiajŋ eŋ ɪŋ ɪŋ -ing -i
青 IV tutup iweŋ ueŋ Kwɛjŋ jyajŋ weŋ wɪŋ wɪŋ Qiong tidak diperhatikan
通 (dalam) 東 I tutup uŋ uŋ əwŋ əwŋ uwŋ ʉŋ uwŋ -ong, weng, PMeng; kk. Seng -u; juga wo
冬 I tutup uoŋ oŋ awŋ əwŋ owŋ uŋ uŋ
東 III-campur tutup iuŋ iuŋ uwŋ iwŋ, SRəwŋ, Məwŋ juwŋ yŋ yŋ -ong, Jiong, feng; juga Kong -u, Jü; juga liu, ŠRou
鍾 III-campur tutup i̯woŋ ioŋ uawŋ ywŋ jowŋ øŋ øŋ

↑1  Jadual ini menggunakan notasi dalam Pulleyblank (1991) (Lexicon of Reconstructed Pronunciation), yang serba sedikit berbeza dengan Pulleyblank (1984) (Middle Chinese), seperti yang berikut:

Middle Chinese Lexicon of Reconstructed Pronunciation
aă a
aaă aː
iă iǝ̆
ɨă ɨǝ̆
uă uǝ̆
yă yǝ̆
ǝă ǝǝ̆

↑2  Menurut Baxter (1992), akhiran-akhiran ini dieja ɛɨ dan wɛɨ, tetapi menurut Baxter & Sagart (2010), akhiran-akhiran itu diubah kepada ɛ dan wɛ.

↑3  Akhiran-akhiran ini hanya terdapat dalam nada 3 ("nada pergi"). Ini adalah kerana ia berpunca dari akhiran-akhiran bahasa Cina Lama di -ts >-js, sementara akhiran-akhiran bahasa Cina Lama yang sepadan dalam -j hilang /j/. Oleh yang demikian, ia sering terdapat dalam Pulleyblank (1962) sebagai cth.aɨj(s) dan dalam Baxter (1992) sebagai cth. æjH, yang mana s dan H merupakan notasi masing-masing bagi nada ke-3.

Nada (四聲)[sunting | sunting sumber]

Rima bahasa Cina zaman pertengahan juga dilengkapi empat nada iaitu: "nada rata" (平聲 píngshēng), "nada naik" (上聲 shǎngshēng), "nada pergi" (去聲 qùshēng) dan "nada masuk" (入聲 rùshēng). Nada rata, naik dan pergi hanya didapati dalam suku kata yang berakhir dengan bunyi vokal atau konsonan sengau, sementara nada masuk hanya didapati dalam suku kata yang berakhir dengan konsonan hentian.

Bukan mudah untuk menentukan ciri-ciri keempat-empat nada bahasa Cina Pertengahan. Jika mengikut erti harfiah nama nada-nada tersebut, maka "nada rata" itu nada yang mendatar atau berparas sederhana, "nada naik" itu nada yang meninggi atau berparas tinggi, dan "nada pergi" pula nada yang merendah atau berparas rendah. Boleh dikatakan nada masuk bukanlah nada, sebaliknya sifat suku kata yang berakhiran konsonan hentian, tetapi digolongkan sebagai nada berasingan kerana dipercayai bunyinya berbeza dari ketiga-tiga nada lain.

Rujukan[sunting | sunting sumber]

  1. ^ Daftar kata Guangyun[pautan mati kekal] (7 April 2007) oleh polyhedron, zgheng dan blankego (dalam bahasa Cina).[1] Diarkibkan 2007-09-27 di Wayback Machine
  2. ^ Baxter, William H. III 1992. A Handbook of old Chinese phonology. Trends in Linguistics Studies and Monographs 64. Berlin: Mouton de Gruyter. Stimson, Hugh M. 1976. T'ang Poetic Vocabulary. Far Eastern Publications, Yale University.
  3. ^ Ladefoged, Peter (1996). The Sounds of the World's Languages. Oxford: Blackwell. ISBN 0-631-19814-8. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (bantuan)
  • Baxter, William H. (1992), A Handbook of Old Chinese Phonology, Berlin: Mouton de Gruyter, ISBN 978-3-11-012324-1.
  • Baxter, William; Sagart, Laurent (20 February 2010), Baxter-Sagart Old Chinese reconstruction, Version 1.00. Unknown parameter |authormask= ignored (bantuan)
  • Chen, C.-Y. (2001), Tonal evolution from pre-Middle Chinese to modern Pekinese: three tiers of changes and their intricacies, Berkeley, CA: Project on Linguistic Analysis, University of California, ISBN 0774803665.
  • Gong, Hwang-cherng (1980), "A Comparative Study of the Chinese, Tibetan, and Burmese Vowel Systems", Bulletin of the Institute of History and Philology, Academia Sinica, 51: 455–489.
  • Karlgren, Bernhard (1923), Analytic dictionary of Chinese and Sino-Japanese, Paris: Paul Geuthner, ISBN 978-0-486-21887-8.
  • Karlgren, Bernhard (1957), Grammata Serica Recensa, Stockholm: Museum of Far Eastern Antiquities, OCLC 1999753. Unknown parameter |authormask= ignored (bantuan)
  • Li, Fang-Kuei (1974–75), "Studies on Archaic Chinese", Monumenta Serica, 31: 219–287 (translated by Gilbert L. Mattos).
  • Mei, Tsu-lin (1970), "Tones and prosody in Middle Chinese and the origin of the rising tone", Harvard Journal of Asiatic Studies, 30: 86–110, JSTOR 2718766.
  • Newman, J.; Raman, A. V. (1999), Chinese historical phonology: a compendium of Beijing and Cantonese pronunciations of characters and their derivations from Middle Chinese, LINCOM studies in Asian linguistics, 27, Munich: LINCOM Europa, ISBN 3895865435.
  • Pulleyblank, Edwin G. (1962), "The Consonantal System of Old Chinese", Asia Major, 9: 58–144, [2].
  • Pulleyblank, Edwin G. (1992), "How do we reconstruct Old Chinese?", Journal of the American Oriental Society, 112 (3): 365–382, JSTOR 603076. Unknown parameter |authormask= ignored (bantuan)
  • Pulleyblank, Edwin G. (1984), Middle Chinese: a study in historical phonology, Vancouver: University of British Columbia Press, ISBN 0774801921. Unknown parameter |authormask= ignored (bantuan)
  • Pulleyblank, Edwin G. (1991), Lexicon of reconstructed pronunciation in early Middle Chinese, late Middle Chinese, and early Mandarin, Vancouver: University of British Columbia Press, ISBN 0774803665. Unknown parameter |authormask= ignored (bantuan)
  • Ulving, T.; Karlgren, B. (1997), Dictionary of old and middle Chinese: Bernhard Karlgren's Grammata serica recensa alphabetically arranged, Orientalia Gothoburgensia, 11, Gothenburg: Acta Universitatis Gothoburgensis, ISBN 9173462942.
  • Wilkinson, Endymion (2000), Chinese history: a manual (ed. 2nd), Harvard Univ Asia Center, ISBN 978-0-67400249-4.

Pautan luar[sunting | sunting sumber]

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Bahasa_Cina_Pertengahan&oldid=5525397"