Führer

Führer dan Canselor Reich of Jerman; Führer und Reichskanzler des deutschen Volkes
Bekas jawatan politik
	Panji-Panji Hitler
	Adolf Hitler, Führer Jerman (1934 hingga 1945).
Pendahulu	Paul von Hindenburg; (sebagai presiden); Diri sendiri; (sebagai canselor)
Penganti	Karl Donitz ; (sebagai presiden); Joseph Goebbels; (sebagai canselor)
Pemegang jawatan pertama	Adolf Hitler
Pemegang jawatan terakhir	Adolf Hitler
Gaya	Mein Führer ("Pemimpinku")
Kediaman rasmi	Reich Chancellery
Pelantik	Reichstag, Akta Pengkuasaan 1933
Jawatan politik dimulakan	2 Ogos 1934
Jawatan politik ditamatkan	23 Mei 1945

Führer (/ˈfjʊərər/; Sebutan bahasa Jerman: [ˈfyːʁɐ]), atau Fuehrer (sebutan bahasa Inggeris) adalah kata nama yang bermaksud pemimpin atau pembimbing dalam bahasa Jerman. Dalam bahasa Inggeris umumnya digunakan dalam hal yang berhubungan dengan pemimpin diktator Nazi Jerman, Adolf Hitler. Perkataan Führer dalam erti kata pembimbing masih kekal umum digunakan di Jerman, namun tetap memiliki stigma sosial dan konotasi negatif apabila digunakan sebagai maksud pemimpin. Oleh itu perkataan Leiter digunakan sebagai ganti kepada pemimpin.

Di bawah Hitler, perkataan ini sering menjadi sebahagian dari nama gelaran dan pangkat tinggi ketenteraan dan organisasi pemerintah Jerman.

Sejarah[sunting | sunting sumber]

Asal-usul gelaran dan penggunaannya sebagai pemimpin parti[sunting | sunting sumber]

Führer merupakan nama unik yang diberikan oleh Hitler untuk dirinya, dan dalam fungsinya selaku Vorsitzender (pengerusi) Parti Nazi. Ia adalah perkara umum pada masa itu untuk merujuk kepada pemimpin-pemimpin parti sebagai "Führer", namun hanya dengan tambahan untuk menunjukkan pemimpin parti mana yang dimaksudkan. Penerimaan gelaran Hitler sebahagiannya diilhamkan oleh penggunaan awal dari orang Austria bernama Georg von Schönerer, iaitu pendokong utama pan-Jermanisme dan nasionalisme Jerman di Austria, yang mana pengikutnya juga biasa merujuk beliau sebagai Führer tanpa syarat, dan juga menggunakan tabik-Sieg Heil. Pilihan Hitler untuk gelaran politik tersebut tidak pernah berlaku sebelum ini di Jerman. Seperti banyak simbolisme awal Nazi Jerman, ia telah dimodelkan selepas Fasisme Itali Benito Mussolini. Mussolini memilih gelaran il Duce atau "Dux" dalam Latin ('Pemimpin') dan telah digunakan secara meluas, walaupun, tidak seperti Hitler, beliau tidak pernah membuat ia gelaran rasminya. Perkataan Itali Duce (tidak seperti perkataan Jerman Führer) tidak lagi digunakan sebagai istilah generik untuk pemimpin, tetapi selalunya merujuk kepada Mussolini sendiri.

Sebagai jawatan politik[sunting | sunting sumber]

Selepas pelantikan Hitler sebagai Reichskanzler (Canselor Reich), Reichstag meluluskan Akta Pengkuasaan yang membenarkan kabinet Hitler untuk memasyhurkan undang-undang melalui dekri. Sehari sebelum kematian Reichspräsident, Paul von Hindenburg, Hitler dan kabinetnya mengeluarkan perintah, iaitu membubarkan jawatan presiden dan menjadikan Hitler pengganti Hindenburg. Walau bagaimanapun langkah ini melanggar Akta Pengkuasaan. Hitler menggunakan panggilan "Führer und Reichskanzler", menggabungkan jawatan dalam parti dan kerajaan, sebagai gelarannya. Kononnya Hitler tidak menggunakan gelaran "presiden" kerana menghormati pencapaian Hindenburg sebagai tokoh wira dalam Perang Dunia I (walaupun dekri, agak tidak merasa hormat, telah diluluskan sebelum kematian Hindenburg pada 2 Ogos 1934).

Dalam penerimaan popular, gelaran Führer dan Canselor tidak lama lagi difahami sebagai Ketua negara dan Ketua kerajaan - pandangan menjadi lebih tepat apabila beliau telah diberikan gelaran propaganda "Führer des Deutschen Reiches und Volkes" (Pemimpin Empayar Jerman dan Rakyat), pada namanya tentera mengangkat sumpah taat setia. Bagaimanapun, ia menyimpan beberapa makna sebagai "Pemimpin Parti dan Pemimpin Kerajaan" dengan merujuk kepada hubungan mengelirukan parti dan kerajaan, termasuk jawatan-jawatan dalam kesatuan peribadi dan juga pejabat dengan portfolio yang sama Hitler mahu berjuang untuk menyebelahinya. Gaya Ketua Negara telah ditukar pada 28 Julai 1942 kepada "Führer des Großdeutschen Reiches" ("Pemimpin Empayar Jerman Raya"). Di dalam wasiat politik, Hitler juga merujuk kepada dirinya sendiri sebagai Führer der Nation.

Nazi Jerman memupuk semangat Führerprinzip (prinsip pemimpin), dan telah diketahui umum hanya Hitler dikenali sebagai der Führer ("Pemimpin").

Ein Volk, ein Reich, ein Führer[sunting | sunting sumber]

Salah satu slogan politik Nazi yang paling banyak dilaungkan dan diulang kali ialah Ein Volk, ein Reich, ein Führer – "Satu Rakyat, Satu Empayar, Satu Pemimpin". Bendersky berkata slogan itu "meninggalkan kesan mendalam pada minda kebanyakan orang Jerman yang hidup di zaman Nazi. Ia muncul dalam poster yang banyak dan dalam penerbitan;. Ia sentiasa didengar dalam siaran radio dan ucapan." Slogan itu menekankan kawalan mutlak parti keatas setiap sektor masyarakat Jerman dan budaya - melainkan gereja-gereja. Perkataan Hitler adalah mutlak, tetapi beliau mempunyai sedikit jarak kepentingan - kebanyakannya melibatkan diplomasi dalam tentera - dan juga orang bawahannya mentafsirkan kemahuannya untuk kepentingan mereka sendiri.

Penggunaan tentera[sunting | sunting sumber]

Mengikut Perlembagaan Weimar, Presiden adalah Pemerintah Tertinggi Angkatan Tentera. Tidak seperti “Presiden”, Hitler mengambil jawatan (Oberbefehlshaber) ini untuk dirinya. Apabila pengerahan diperkenalkan semula pada tahun 1935, Hitler mewujudkan jawatan Panglima Angkatan Tentera, iaitu jawatan yang disandang oleh Menteri Perang. Beliau mengekalkan jawatan Pemerintah Tertinggi untuk dirinya. Fil Marsyal Werner von Blomberg, Menteri Perang pada masa itu dan salah seorang yang mencipta sumpah Hitler, atau sumpah peribadi taat setia tentera kepada Hitler, menjadi Panglima Angkatan Tentera manakala Hitler kekal Pemerintah Tertinggi. Selepas Peristiwa Blomberg–Fritsch pada tahun 1938, Hitler mengambil alih jawatan panglima dan menguasai sendiri angkatan tentera. Bagaimanapun, beliau terus menggunakan jawatan terdahulu yang lebih tinggi iaitu Pemerintah Tertinggi, di mana ia di isi dengan makna yang agak baru. Menyatukan ia dengan "Führer", beliau menggunakan gelaran Führer und Oberster Befehlshaber der Wehrmacht ("Pemimpin dan Pemerintah Tertinggi Wehrmacht"), kelak secara ringkas dipanggil "Führer" pada Mei 1942.

"Germanic" Führer[sunting | sunting sumber]

Gelaran tambahan telah diterima oleh Hitler pada 23 Jun 1941, mengisytiharkan dirinya "Führer Germanik" (Germanischer Führer) selain tugasnya sebagai Führer negara Jerman dan rakyat. Ini dilakukan untuk menekankan kepimpinan Hitler yang pihak Nazi gambarkan sebagai "ketuanan bangsa Nordik - Jerman", iaitu orang-orang seperti Norway, Denmark, Sweden dan Belanda, dan lain-lain dianggap ahli tambahan kepada bangsa Jerman, dan niat untuk memasukkan negara-negara ini ke dalam Reich Ketiga. Formasi Waffen-SS dari negara-negara ini terpaksa mengaku taat setia kepada Hitler dengan memanggil beliau dengan nama ini. Pada 12 Disember 1941 ahli fasis Belanda Anton Mussert juga memanggil beliau dengan nama itu apabila mengisytiharkan kesetiaannya kepada Hitler semasa lawatan ke Reich Chancellery di Berlin. Beliau mahu memanggil Hitler sebagai Führer aller Germanen ("Führer semua Germanik"), tetapi secara peribadi Hitler lebih suka gelaran yang pertama. Ahli sejarah, Loe de Jong mengagak perbezaan antara kedua-dua: Führer aller Germanen kedudukan berasingan yang tersirat daripada peranan Hitler sebagai Führer und Reichskanzler des Grossdeutschen Reiches ("Führer dan Canselor Reich Empayar Jerman Raya"), manakala Germanischer Führer digunakan lebih sebagai satu sifat fungsi utama. Selewat tahun 1944 penerbitan propaganda sesekali juga terus merujuk beliau dengan gelaran tidak rasmi ini.

Jawatan-jawatan kehormat Hitler[sunting | sunting sumber]

Propaganda Nazi sesekali menggunakan beberapa gelaran kehormat apabila mengaitkan Hitler.

Hakim Tertinggi Rakyat Jerman (Jerman: Oberster Richter des Deutschen Volkescode: de is deprecated ) – Diumumkan oleh Hitler pada 30 Jun 1934 selepas peristiwa "Röhm-Putsch"
Perajurit Pertama Reich Jerman (Jerman: Erster Soldat des Deutschen Reichescode: de is deprecated ) – Gelaran ini dipakai oleh Hitler di permulaan Perang Dunia II pada 1 September 1939. Memberi ucapan Reichstag di Kroll Opera House, Hitler muncul dengan berpakaian seragam tentera berwarna kelabu, mengisytiharkan bahawa beliau "tidak mahu menjadi apa-apa melainkan perajurit pertama Reich Jerman", dan berikrar tidak akan menanggalkan uniformnya selagi kemenangan tidak dicapai.
Pekerja Pertama Jerman Baru (Jerman: Erster Arbeiter des neuen Deutschlandcode: de is deprecated ).
Panglima Tentera Terhebat Sepanjang Zaman (Jerman: Größter Feldherr aller Zeitencode: de is deprecated ) – Gelaran yang diberikan kepada Hitler oleh Generalfeldmarschall Wilhelm Keitel selepas kejayaan kempen barat menentang Perancis dan negara-negara Benelux pada musim panas tahun 1940. Disingkatkan menjadi "Gröfaz."
Pemimpin Tentera Eropah (Jerman: Heerführer Europascode: de is deprecated ) – Diberikan kepada Hitler selepas permulaan Operasi Barbarossa oleh kementerian propaganda Nazi bagi menggambarkan Hitler sebagai pemimpin perjuangan benua Eropah menentang Soviet Bolshevisme.
Pelindung Utama Pergunungan Suci (Jerman: Hoher Protektor des heiligen Bergescode: de is deprecated ) – Selepas Penjajahan Greece pada tahun 1941, para rahib Negara Monastic Gunung Athos meminta Hitler meletakkan negara tersebut dibawah perlindungan peribadinya, melihat beliau sebagai sekutu semulajadi menentang Bolshevik dan Yahudi. Hitler bersetuju, dan para rahib itu kemudiannya merujuk beliau dengan gelaran ini sehinggalah pihak berkuasa kerajaan Greece ditubuhkan semula pada pengakhiran perang.

Penggunaan tentera selain daripada Hitler[sunting | sunting sumber]

Führer telah digunakan sebagai gelaran tentera (bandingkan Latin Dux) di Jerman sejak abad ke-18. Penggunaan istilah "Führer" dalam konteks subunit tentera bersaiz kompeni dalam Tentera Jerman dirujuk komander yang tidak mempunyai kelayakan untuk arahan tetap. Sebagai contoh, pegawai memerintah kepada satu kompeni (dan) bergelar (secara literal, Ketua Kompeni) "Kompaniechef", tetapi jika dia tidak mempunyai pangkat yang diperlukan atau pengalaman, atau hanya sementara diberikan untuk memerintah, dia secara rasmi bergelar "Kompanieführer". Oleh itu arahan operasi pelbagai formasi tentera adalah biasanya dirujuk kepada gelaran formasinya diikuti dengan gelaran Führer, berkaitan dengan taktik jenis-misi yang digunakan oleh pasukan tentera Jerman. Istilah Führer juga digunakan pada peringkat yang lebih rendah, tanpa mengira pengalaman atau pangkat; sebagai contoh, Gruppenführer adalah pemimpin bagi skuad infantri (9 atau 10 orang).

Di bawah pengaruh Nazi, gelaran Führer juga digunakan dalam gelaran separa tentera (lihat Freikorps). Hampir setiap organisasi separa tentera Nazi, khususnya SS dan SA, mempunyai pangkat separa tentera parti Nazi yang menggabungkan gelaran Führer. SS termasuk Waffen-SS, seperti semua organisasi separa tentera Nazi, memanggil semua ahli-ahli mereka apa-apa kecuali Führer terendah sesuatu; dengan itu mengelirukan, "Gruppenführer" juga merupakan gelaran pangkat rasmi bagi gred tertentu Jeneral. Perkataan Truppenführer juga perkataan generik merujuk kepada mana-mana komander atau pemimpin pasukan tentera, dan boleh digunakan untuk PTT atau pegawai di pelbagai peringkat yang berbeza arahan.

Penggunaan bahasa Jerman moden[sunting | sunting sumber]

Di Jerman, perkataan terpencil Führer biasanya dielakkan dalam konteks politik, kerana hubungan rapat dengan institusi Nazi dan Hitler secara peribadi.

Walau bagaimanapun, istilah -Führer digunakan dalam banyak kata majmuk. Contohnya seperti Bergführer (pemandu gunung), Fremdenführer (pemandu pelancong), Geschäftsführer (Ketua Pegawai Eksekutif atau EO), Führerschein (lesen memandu), Führerstand atau Führerhaus (pemandu teksi), Lok(omotiv) Führer (pemandu kereta api), Reiseführer (buku panduan perjalanan), dan Spielführer (kapten pasukan-juga dirujuk sebagai Mannschaftskapitän).

Penggunaan istilah alternatif seperti "Chef" (kata pinjaman dari Perancis, bermaksud "chief" dalam Bahasa Inggeris, contohnya Chef des Bundeskanzleramtes) atau Leiter, (selalunya dalam perkataan majmuk seperti Amtsleiter, Projektleiter atau Referatsleiter) biasanya bukan hasil daripada menggantikan perkataan "Führer", tetapi sebaliknya menggunakan istilah yang wujud sebelum pihak Nazi. Penggunaan Führer untuk dirujuk kepada seorang pemimpin parti politik jarang berlaku pada hari ini dan Vorsitzender (pengerusi) adalah istilah yang lebih umum. Walau bagaimanapun, perkataan Oppositionsführer ("pemimpin pembangkang (Parlimen)") adalah lebih biasa digunakan.

Lihat juga[sunting | sunting sumber]

Istilah Nazi Jerman yang berasal daripada perkataan Führer

Lain-lain

Pautan luar[sunting | sunting sumber]

Takrifan kamus Führer di Wikikamus