Katabolisme
Katabolisme ialah set laluan metabolik yang memecahkan molekul kepada unit yang lebih kecil yang sama ada teroksida untuk membebaskan tenaga atau digunakan dalam tindak balas anabolik yang lain.[1] Katabolisme memecahkan molekul besar (seperti polisakarida, lipid, asid nukleik, dan protein) kepada unit yang lebih kecil (seperti monosakarida, asid lemak, nukleotida dan asid amino, masing-masing). Katabolisme ialah aspek penguraian metabolisme, manakala anabolisme ialah aspek pembentukan.
Sel menggunakan monomer yang dibebaskan daripada pemecahan polimer untuk sama ada membina molekul polimer baharu atau merendahkan monomer selanjutnya kepada bahan buangan ringkas sambil membebaskan tenaga. Bahan buangan selular termasuk asid laktik, asid asetik, karbon dioksida, ammonia dan urea . Pembentukan bahan buangan ini biasanya merupakan proses pengoksidaan yang melibatkan pembebasan tenaga bebas kimia, sebahagian daripadanya hilang sebagai haba, tetapi selebihnya digunakan untuk memacu sintesis adenosina trifosfat (ATP). Molekul ini bertindak sebagai cara untuk sel memindahkan tenaga yang dikeluarkan oleh katabolisme kepada tindak balas yang memerlukan tenaga yang membentuk anabolisme.
Katabolisme ialah metabolisme pemusnahan manakala anabolisme ialah metabolisme pembinaan. Katabolisme, oleh itu, menyediakan tenaga kimia yang diperlukan bagi penyelenggaraan dan pertumbuhan sel. Contoh proses katabolik termasuk glikolisis, kitaran asid sitrik, pecahan protein otot untuk menggunakan asid amino sebagai substrat untuk glukoneogenesis, penguraian lemak dalam tisu adipos kepada asid lemak, dan deaminasi oksidatif neurotransmiter oleh monoamina oksidase.
Hormon katabolisme[sunting | sunting sumber]
Terdapat banyak isyarat yang mengawal katabolisme. Kebanyakan isyarat yang diketahui adalah hormon dan molekul yang terlibat dalam metabolisme itu sendiri. Pakar endokrinologi secara tradisinya mengklasifikasikan banyak hormon sebagai anabolik atau katabolik, bergantung pada bahagian metabolisme mana yang dirangsang. Hormon katabolisme klasik yang dikenali sejak awal abad ke-20 ialah kortisol, glukagon dan adrenalin (serta katekolamina lain). Dalam dekad kebelakangan ini, banyak lagi hormon dengan sekurang-kurangnya beberapa kesan katabolik telah ditemui, termasuk sitokin, oreksin (dikenali sebagai hipokretin) dan melatonin.
| Hormon | Fungsi[2] |
|---|---|
| Kortisol | Dikeluarkan daripada kelenjar adrenal sebagai tindak balas kepada tekanan; peranan utamanya ialah meningkatkan paras glukosa darah melalui glukoneogenesis. |
| Glukagon | Dikeluarkan daripada sel alfa dalam pankreas sama ada ketika kelaparan atau apabila badan perlu menjana tenaga tambahan; ia merangsang pecahan glikogen dalam hati untuk meningkatkan tahap glukosa darah; kesannya adalah bertentangan dengan insulin; glukagon dan insulin adalah sebahagian daripada sistem maklum balas negatif yang menstabilkan paras glukosa darah. |
| Adrenalina | Dikeluarkan sebagai tindak balas kepada pengaktifan sistem saraf simpatetik; meningkatkan kadar denyutan jantung dan pengecutan jantung, menyempitkan saluran darah, adalah bronkodilator yang membuka (melebarkan) bronkus paru-paru untuk meningkatkan isipadu udara dalam paru-paru, dan merangsang glukoneogenesis. |
Rujukan[sunting | sunting sumber]
- ^ de Bolster, M.W.G. (1997). "Glossary of Terms Used in Bioinorganic Chemistry: Catabolism". International Union of Pure and Applied Chemistry. Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-01-21. Dicapai pada 2007-10-30.
- ^ Betts, J Gordon; Desaix, Peter; Johnson, Eddie; Johnson, Jody E; Korol, Oksana; Kruse, Dean; Poe, Brandon; Wise, James; Womble, Mark D; Young, Kelly A (June 8, 2023). Anatomy & Physiology. Houston: OpenStax CNX. 24.1 Overview of metabolic reactions. ISBN 978-1-947172-04-3.
Pautan luar[sunting | sunting sumber]
Media berkenaan Katabolisme di Wikimedia Commons
