Lipid

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Lipid-lipid lazim, dari atas: kolesterol, asid lemak (asid oleik), trigliserida (gabungan oleat, stearat dan palmitat) dan fosfolipid (fosfatidilkolina).

Lipid ialah kumpulan sebatian biokimia makro yang larut dalam larutan tak berkutub.[1] Lipid terdiri daripada karbon, hidrogen dan oksigen.

Jenis lipid[sunting | sunting sumber]

Asid lemak[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Asid lemak

Asid lemak (juga asil lemak) ialah kelompok molekul-molekul yang disintesis melalui sintesis asid lemak.[2][3] Ia terbentuk daripada rantai hidrokarbon yang diakhiri oleh gugus asid karboksilik; tetapan molekul ini menjadikan molekul asid lemak memiliki hujung hidrofilik yang berkutub, dan hujung hidrofobik yang tak berkutub dan tidak larut dalam air. Struktur asid lemak merupakan antara jenis-jenis paling asas bagi lipid biologikal, dan banyak digunakan sebagai asas kepada sebahagian besar lipid yang lebih kompleks. Rantai karbon, biasanya dengan panjang antara empat hingga 24 atom karbon,[4] dapat bersifat tepu atau tak tepu, dan dapat terikat dengan kumpulan berfungsi yang mengandung atom oksigen, halogen, nitrogen, dan sulfur.

Gliserolipid[sunting | sunting sumber]

Gliserolipid terbina melalui cantuman (pengesteran; penghasilan ester) asid lemak dengan gliserol, dengan penggantian mono-, di- dan tri- di atom-atom karbon gliserol,[5] dengan jenis paling terkenal adalah triester asid lemak dari gliserol: trigliserida. Istilah triasilgliserol kadangkala digunakan sebagai sinonim kepada trigliserida. Dalam sebatian ini, tiga hidroksil daripada gliserol masing-masing mengalami pengesteran, biasanya dengan asid lemak berbeza jenis. Dengan fungsi sebagai bekalan tenaga, lipid ini terdapat dalam sebahagian besar bekalan lemak dalam badan haiwan. Hidrolisis ikatan ester pada trigliserida serta pelepasan gliserol dan asam lemak dari tisu adipos disebut sebagai "mobilisasi lemak".[6]

Fosfolipid[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Fosfolipid

Fosfolipid (nama penuh gliserofosfolipid) dikenali sebagai komponen utama membran dwilapis sel[7] serta terlibat dalam metabolisme dan sistem komunikasi antara sel.[8] Tisu saraf, termasuk di otak, mengandung cukup banyak gliserofosfolipid. Perubahan komposisi zat ini dapat mengakibatkan pelbagai gangguan saraf.[9] Gliserofosfolipid dapat dibahagikan menjadi beberapa kelas yang berbeda, berdasarkan sifat kepala berkutub dalam kedudukan sn-3 kerangka gliserol dalam eukariot dan bakteria, atau posisi sn-1 dalam arkea.[10]

Sfingolipid[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Sfingolipid

Sfingolipid ialah sekelas sebatian yang rumit[11] yang memiliki satu sifat serupa: sebuah tulang belakang bes sfingoid yang dihasilkan secara de novo daripada asid amino serina, dan koenzim A asid lemak berantai panjang, yang diproses menjadi seramida, fosfosfingolipid, glikosfingolipid dan sebatian berkait lain. Bes sfingoid utama dalam mamalia dipanggil sebagai sfingosina. Seramida (bes N-asil-sfingoid) ialah subkelas utama terbitan bes sfingoid dengan asid lemak yang terhubung dengan amida. Asid lemak lazimnya tepu ataupun tidak, dengan panjang rantai dari 16 hingga 26 atom karbon.[12]:421–2

Kepentingan lipid[sunting | sunting sumber]

  • Lipid tidak larut dalam air. Lipid larut dalam pelarut organik seperti alkohol.
  • Lipid meliputi lemak, minyak, lilin, steroid, dan fosfolipid.
  • Lemak dan minyak sebagai pembekal tenaga dua kali ganda lebih daripada pengoksidaan glukosa.
  • Lilin terdapat pada kutikel daun dan batang tumbuhan untuk mencegah kehilangan air dan melindungi tumbuhan dari serangan patogen.
  • Fosfolipid dan kolesterol (steroid) sebagai juzuk utama pembinaan membran plasma.
  • Steroid seperti testosteron sebagai hormon pembiakan jantan manakala estrogen dan progesteron sebagai hormon pembiakan betina.

Lihat juga[sunting | sunting sumber]

Rujukan[sunting | sunting sumber]

  1. ^ Kesatuan Kimia Tulen dan Gunaan Antarabangsa. "lipids". Ringkasan Terminologi Kimia Edisi Internet.
  2. ^ Vance JE, Vance DE. (2002), Biochemistry of Lipids, Lipoproteins and Membranes, Amsterdam: Elsevier, ISBN 978-0-444-51139-3CS1 maint: uses authors parameter (link)
  3. ^ "Lipodomics and Bioactive Lipids: Mass Spectrometry Based Lipid Analysis", Methods in Enzymology, Boston: Academic Press, 423, 2007, ISBN 978-0-12-373895-0 Unknown parameter |editors= ignored (bantuan)
  4. ^ Hunt SM, Groff JL, Gropper SAS. (1995), Advanced Nutrition and Human Metabolism, Belmont, California: West Pub. Co., m/s. 98, ISBN 978-0-314-04467-9CS1 maint: uses authors parameter (link)
  5. ^ Coleman RA, Lee DP. (2004). "Enzymes of triacylglycerol synthesis and their regulation". Progress in Lipid Research. 43: 134–176. doi:10.1016/S0163-7827(03)00051-1.
  6. ^ van Holde and Mathews, p. 630–31.
  7. ^ "The Structure of a Membrane". The Lipid Chronicles. Diakses 2011-12-31
  8. ^ Berridge MJ, Irvine RF. (1989), "Inositol phosphates and cell signalling", Nature, 341: 197–205, doi:10.1038/341197a0CS1 maint: uses authors parameter (link)
  9. ^ Farooqui AA, Horrocks LA, Farooqui T. (2000). "Glycerophospholipids in brain: their metabolism, incorporation into membranes, functions, and involvement in neurological disorders". Chemistry and Physics of Lipids. 106 (1): 1–29. doi:10.1016/S0009-3084(00)00128-6. PMID 10878232. Dicapai pada 2009-04-12.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  10. ^ Ivanova PT, Milne SB, Byrne MO, Xiang Y, Brown HA. (2007), "Glycerophospholipid identification and quantitation by electrospray ionization mass spectrometry", Methods in Enzymology, 432: 21–57, doi:10.1016/S0076-6879(07)32002-8, ISBN 978-0-12-373895-0, PMID 17954212CS1 maint: uses authors parameter (link)
  11. ^ Merrill AH, Sandoff K (2002). "Chapter 14: Sphingolipids: Metabolism and Cell Signaling" (PDF). Dalam Vance JE, Vance EE (penyunting). Biochemistry of Lipids, Lipoproteins and Membranes (ed. 4th). Amsterdam: Elsevier. m/s. 373–407. ISBN 978-0-444-51138-6.
  12. ^ Devlin TM (1997). Textbook of Biochemistry: With Clinical Correlations (ed. 4th). Chichester: John Wiley & Sons. ISBN 978-0-471-17053-2.

Pautan luar[sunting | sunting sumber]

  • Kategori berkenaan Lipid di Wikimedia Commons
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Lipid&oldid=5725296"