Sejarah garam

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Garam
Hablur garam yang terbentuk secara semulajadi
Kaedah kuno pendidihan air garam menjadi garam tulen di China

Garam, NaCl, ialah sebatian ionik yang terbuat daripada ion natrium dan klorida. Ia penting untuk manusia selama beribu-ribu tahun, kerana semua kehidupan telah bergantung kepadanya. Manusia, seperti semua kehidupan, memerlukan garam pemakanan untuk bertahan hidup. Keupayaan garam untuk mengawet makanan ialah penyumbang pendiri tamadun. Ia membantu menghilangkan ketergantungan pada makanan bermusim, dan memungkinkan untuk menghantar beberapa makanan ke jarak yang jauh. Walau bagaimanapun, garam sukar diperolehi, jadi ia adalah barang dagangan yang sangat bernilai, dan dianggap sebagai bentuk mata wang oleh sesetengah orang. Banyak jalan garam, seperti via Salaria di Itali, telah diwujudkan sejak zaman Gangsa.

Semua melalui sejarah, ketersediaan garam amat penting untuk tamadun. Di Britain, akhiran "-wich" dalam nama tempat bermakna ia menjadi sumber garam, seperti di Sandwich dan Norwich. Lembah Natron ialah rantau utama yang menyokong Empayar Mesir di utaranya, kerana ia membekalkannya dengan sejenis garam yang dipanggil namanya, natron. Hari ini, garam hampir boleh diakses secara universal, agak murah, dan sering beriodin.

Sumber[sunting | sunting sumber]

Garam berasal dari dua sumber utama: air laut dan mineral halit natrium klorida (juga dikenali sebagai garam batu). Garam batu berlaku di dalam banyak mineral evaporit endapan yang terhasil daripada pengeringan tasik, playas, dan laut yang tertutup. Garam dasar mungkin sehingga 350 m tebal dan menduduki kawasan yang luas. Di Amerika Syarikat dan Kanada, tempat hamparan bawah tanah yang luas mengunjur dari lembah Appalachian barat New York melalui bahagian-bahagian Ontario dan banyak di bawah lembangan Michigan. Deposit lain berada di Texas, Ohio, Kansas, New Mexico, Nova Scotia, dan Saskatchewan. Di hamparan bawah tanah United Kingdom terdapat di Cheshiredan sekitar Droitwich. Salzburg, Austria, dinamakan "bandar garam" kerana lombongnya.[1] Garam batu berkualiti tinggi dipotong di Transylvania pada abad pertengahan, Maragmureş dan Poland Selatan (Wieliczka). Tuzla di Bosnia dan Herzegovina dinamakan dalam bahasa Hungary Só (garam) dari abad kedua belas dan kemudian "tempat garam" oleh Turki.

Garam diekstrak dari hamparan bawah tanah sama ada melalui perlombongan atau melalui perlombongan larutan menggunakan air untuk melarutkan garam. Dalam perlombongan larutan, garam tiba ke permukaan sebagai air garam, dari mana air tersebut menguap meninggalkan hablur garam.

Sejarah[sunting | sunting sumber]

Kolam Sečovlje di Laut Adriatik Utara mungkin bermula pada zaman Bahari dan pertama kali disebut dalam 804 dalam dokumen Placitum of Riziano.

Dunia kuno[sunting | sunting sumber]

Solnitsata, bandar terawal di Eropah dibina di sekitar kemudahan pengeluaran garam. Terletak di zaman sekarang Bulgaria, ahli arkeologi percaya bandar itu mengumpulkan kekayaan dengan membekalkan garam di seluruh Balkan.[2]

Garam bernilai tinggi kepada orang-orang Yahudi, Yunani, Cina, orang Het[3] dan orang-orang Bahari zaman dahulu. Selain sebagai faktor penyumbang dalam pembangunan tamadun, garam juga digunakan dalam amalan tentera untuk menggaram bumi oleh pelbagai bangsa, bermula dengan orang Assyria. Pada tahun-tahun awal Republik Rom, dengan pertumbuhan kota Rom, jalan dibina untuk memudahkan pengangkutan garam ke ibu kota. Contohnya ialah Via Salaria (asalnya laluan Sabine), yang menghubungkan dari Rom ke Laut Adriatik. Adriatic, yang mempunyai kemasinan yang lebih tinggi kerana kedalamannya yang cetek, mempunyai kolam suria yang lebih produktif berbanding dengan Laut Tyrrhenian, yang lebih dekat dengan Rom. Perkataan "salary" (gaji) berasal daripada perkataan Latin untuk garam. Alasan untuk ini tidak diketahui; dakwaan moden yang berterusan bahawa Legion Romawi kadang-kadang dibayar dalam garam adalah tidak berasas.[4][5][6][7]

Derik menegak dan pelantar penggerudian dari dinasti Qing Zigong, China mengekstrak air garam dari telaga bawah tanah dalam.

Semasa Empayar Rom lewat dan sepanjang Abad Pertengahan, garam ialah komoditi berharga yang dibawa di sepanjang jalan garam ke tengah-tengah suku kaum Jermanik. Karavan yang terdiri daripada sebanyak empat puluh ribu unta melintasi empat ratus batu dari Sahara membawa garam ke pasar pedalaman di Sahel, kadang-kadang memperdagangkan garam untuk hamba: Timbuktu ialah pasar garam dan hamba yang besar.

Garam dalam sejarah China ialah pemacu pembangunan teknologi dan sumber pendapatan yang stabil bagi kerajaan empayar.

Dalam Perjanjian Lama, hukum Musa meminta garam untuk ditambahkan kepada semua korban binatang yang dibakar (Lev 2:13) dan membandingkan perjanjian paderi antara Tuhan dan keturunan kohen Ahron kepada garam.

Kitab Uzair (550 SM hingga 450 SM) berkaitan dengan menerima garam daripada seseorang yang berada dalam perkhidmatan orang itu. Dalam Ezra 4:14, musuh-musuh Uzair dan kumpulannya, dalam surat pengaduan mereka kepada Artaxerxes I dari Parsi menerangkan kesetiaan mereka kepada Raja. Apabila diterjemahkan, ia sama ada dinyatakan secara literal sebagai "kerana kita telah memakan garam istana" atau lebih kiasan sebagai "kerana kita telah dibantu raja".

Bandar dan peperangan[sunting | sunting sumber]

Pengeluaran garam di Læsø, Denmark

Garam telah memainkan peranan penting dalam menentukan kuasa dan lokasi bandar-bandar besar dunia. Liverpool meningkat dari hanya pelabuhan Inggeris kecil menjadi pelabuhan pengeksport utama untuk garam yang digali di dalam lombong garam Cheshire dan dengan itu menjadi entrepôt untuk garam dunia pada abad ke-19.[1]

Garam mampu membina dan memusnahkan empayar. Lombong-lombong garam Poland membawa kepada sebuah kerajaan yang luas pada abad ke-16, hanya untuk dihancurkan ketika Jerman membawa garam laut (yang sebahagian besar dunia anggap lebih baik daripada garam batu). Venice berjuang dan memenangi perang dengan Genoa kerana garam. Bagaimanapun, rakyat Genoa Christopher Columbus dan Giovanni Caboto kemudiannya akan memusnahkan perdagangan Mediterranean dengan memperkenalkan Dunia Baru ke pasaran.[1]

Bandar, negeri dan duci di sepanjang jalan garam mengenakan duti dan cukai berat untuk garam melalui wilayah mereka. Amalan ini juga menyebabkan pembentukan bandar-bandar, seperti bandar Munich pada tahun 1158, ketika Duke Bavaria, Henry the Lion, memutuskan bahawa para biskop Freising tidak lagi memerlukan pendapatan garam mereka.[1]

Gabelle—cukai garam Perancis yang dibenci—telah digubal pada tahun 1286 dan dikekalkan sehingga 1790. Disebabkan gabelle, garam biasa mempunyai nilai yang tinggi yang menyebabkan penduduk beramai-ramai berpindah keluar, menarik penceroboh dan menyebabkan peperangan.[1]

Dalam sejarah Amerika, garam telah menjadi faktor utama dalam hasil peperangan. Dalam Perang Revolusi, orang Inggeris menggunakan setiawan untuk memintas penghantaran garam Revolusioner dan mengganggu keupayaan mereka untuk mengawet makanan.[1] Semasa Perang 1812, air garam digunakan untuk membayar askar di lapangan, kerana kerajaan terlalu miskin untuk membayar mereka dengan wang. Sebelum Lewis dan Clark melangkah ke Wilayah Louisiana, Presiden Jefferson dalam ucapannya kepada Kongres menyebutkan gunung garam, 180 batu panjang dan 45 batu lebar, sepatutnya terletak di pinggir Sungai Missouri, yang mungkin tidak dapat dibayangkan, sebagai alasan untuk ekspedisi mereka.[8]

Semasa gerakan kemerdekaan India, Mohandas Gandhi menganjurkan bantahan Satyagraha Garam terhadap cukai garam British.[1]

"Bandar -wich" Inggeris[sunting | sunting sumber]

Wich dan wych ialah nama-nama yang dikaitkan (tetapi tidak semata-mata) dengan mata air atau telaga garam di England. Asalnya daripada perkataan Latin vicus, yang bermaksud "tempat", menjelang abad ke-11 penggunaan akhiran 'wich' di tempat letak nama dikaitkan dengan tempat-tempat dengan fungsi khusus termasuk pengeluaran garam.[9] Beberapa tempat Inggeris membawa akhiran itu dan berkaitan dari segi sejarah dengan garam, termasuk empat wich Cheshire iaitu Middlewich, Nantwich, Northwich dan Leftwich (sebuah kampung kecil di selatan Northwich), dan Droitwich di Worcestershire. Middlewich, Nantwich, Northwich dan Droitwich dikenali sebagai "Domesday Wiches" kerana sebutan mereka dalam Buku Domesday, "suatu petunjuk mengenai kepentingan bandar kerja garam dalam ekonomi rantau ini dan sememangnya negara".[9]

Perdagangan garam[sunting | sunting sumber]

Lihat juga[sunting | sunting sumber]

Rujukan[sunting | sunting sumber]

  1. ^ a b c d e f g Kurlansky, Mark. Salt: A World History. Penguin Books, 2003 ISBN 0-14-200161-9
  2. ^ Maugh II, Thomas H. (1 November 2012). "Bulgarians find oldest European town, a salt production center". The Los Angeles Times. Dicapai pada 1 November 2012.
  3. ^ Alper Gölbaş (1970-01-01). "Anadolu Kültür Oluşumunda Tuzun Rolü- The Role of Salt in the Formation of the Anatolian Culture | Alper Gölbaş". Academia.edu. Dicapai pada 2014-05-29.
  4. ^ Bloch, David. "Economics of NaCl: Salt made the world go round". Mr Block Archive. Dicapai pada 2006-12-19.
  5. ^ Bloch, David. "Salt and the evolution of money". Mr Block Archive. Dicapai pada 2006-12-19.
  6. ^ "The history of salt production at Droitwich Spa". BBC. 2010-01-21. Dicapai pada 2011-03-28.
  7. ^ Gainsford, Peter. "Salt and salary: were Roman soldiers paid in salt?". Kiwi Hellenist: Modern Myths about the Ancient World. Dicapai pada 11 January 2017.
  8. ^ "Account of Louisiana". Library of Congress. m/s. 12. Dicapai pada 2016-09-10.
  9. ^ a b "Domesday Book". Domesday Book. Dicapai pada 2012-02-13.

Bacaan lanjut[sunting | sunting sumber]

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Sejarah_garam&oldid=4165296"