Pergi ke kandungan

Malay Film Productions

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
(Dilencongkan daripada MFP)
"Studio Jalan Ampas" dilencongkan di sini.
Malay Film Productions Ltd.
Jenis/bentuk sahSwasta
IndustriPerfileman
Ditubuhkan1943; 81 tahun yang lalu (1943)
Pengasas
DibubarkanNovember 1967; 57 tahun yang lalu (1967-11)
NasibDitutup
Ibu pejabatNo. 8, Jalan Ampas, Off Balestier Road, Singapura
Kawasan perkhidmatanSingapura
Tokoh penting
  • Runme Shaw
  • Run Run Shaw
Perkhidmatan
  • Penggambaran filem
  • Penulisan lakon layar
  • Penyuntingan filem
Syarikat indukShaw Organisation
Tapak webwww.shaw.sg
sunting · sunting di Wikidata
Lihat pendokumenan templat ini
Lihat pendokumenan templat ini

Malay Film Productions Ltd. (MFP; juga dikenali sebagai Studio Jalan Ampas atau Shaw Studio) merupakan sebuah syarikat dan studio perfileman Melayu Singapura yang terletak di Jalan Ampas, Balestier. Ditubuhkan pada 1943 oleh adik-beradik Runme Shaw dan Run Run Shaw yang bertindak sebagai perancang utama bagi penubuhannya,[1] studio ini telah menerbitkan lebih 160 filem dan merupakan penyumbang utama kepada Zaman Kegemilangan Filem Melayu.[2][3]

Selepas penutupan sementara semasa Pendudukan Jepun, studio itu dibuka semula dan menerbitkan filem pertama pasca perang, Singapura di Waktu Malam pada 1947. Banyak filem terbitan syarikat ini mendapat pujian secara kritis, yang mana sebahagian besarnya melibatkan P. Ramlee sebagai pelakon, pengarah, penulis atau komposer.[4] Filem-filem terbitan MFP mendapat khidmat pengarah terkenal seperti B.S. Rajhans, Jamil Sulong, Ramon A. Estella, Omar Rojik, B.N. Rao dan K.M. Basker.

Studio ini dilengkapi dengan peralatan rakaman bunyi dan kamera gambar bergerak yang paling terkini dari Amerika dan menerbitkan filem berbahasa Melayu untuk memenuhi permintaan yang semakin meningkat. MFP juga mewujudkan monopoli ke atas pasaran filem Melayu dan filem tempatan menjelang 1948.[5] Di sebalik kejayaan ini, studio itu dibelenggu oleh pergolakan buruh dan persaingan sengit daripada Cathay-Keris Studio. Berikutan kekurangan permintaan terhadap filem-filem Melayu, MFP menamatkan operasinya pada 1967. Raja Bersiong merupakan filem terakhir yang dikeluarkan oleh studio itu dan ditayangkan pada 1968.

Latar belakang

[sunting | sunting sumber]

Perkembangan filem Melayu di Tanah Melayu sering dianggap bermula pada tahun 1930-an,[5] kerana dua filem Melayu – Laila Majnun (1934) dan Nelayan (1938) – telah diterbitkan dalam tempoh ini. Populariti filem Melayu jelas kelihatan sejurus sebelum Perang Dunia Kedua berlaku, apabila filem Indonesia mula menarik perhatian penonton Malaya. Shaw Brothers, yang memerhatikan trend ini, mengambil pendekatan daripada populariti ketara filem Melayu dengan menubuhkan Malay Film Productions.[6]

Sejarah

[sunting | sunting sumber]

Asal-usul

[sunting | sunting sumber]

Shaw bersaudara telah menubuhkan rangkaian pawagam di Malaya dan Singapura menjelang 1930-an, dan berminat untuk menghasilkan filem untuk pasaran tempatan.[7][8] Mereka mula membuat rancangan untuk penerbitan filem dalam bahasa Melayu pada tahun 1937;[9] peralatan diimport dari Hong Kong, pengarah filem telah direkrut untuk membuat filem dengan pelakon Melayu tempatan di Malaya, walaupun tidak jelas jika terdapat filem yang dikeluarkan dalam tempoh ini.[10] Pada tahun 1940, sebuah studio telah ditubuhkan di Moulmein Road di Singapura, dan filem Melayu pertama buatan Singapura, Mutiara, diterbitkan oleh Shaw dengan pelakon Melayu dan pengarah Cina Hou Yao dan Wan Hoi Ling.[10] Tujuh filem Melayu dikeluarkan kesemuanya oleh pengarah.[10]

Perancangan untuk pengembangan dengan pembinaan studio filem baharu di No.8 Jalan Ampas di Balestier mula diumumkan oleh John Laycock, mewakili Shaw Organisation, pada 17 Jun 1941.[11][12][13] Lokasi di Jalan Ampas pada asalnya adalah sebuah gudang yang diduduki oleh tukang cuci India, yang telah dikeluarkan dari premis itu pada 31 Ogos 1941.[14][15] Kemudahan studio filem ini pada awalnya dinamakan Singapore Film Studios, kemudian bertukar nama kepada Malay Film Productions (MFP) apabila ia ditubuhkan pada 1943,[16] dan diperbadankan pada 23 Ogos 1949.[10] Studio baru itu pada asalnya bertujuan untuk menghasilkan filem dalam bahasa Melayu dan Kantonis dan menubuhkan perkhidmatan gelendong berita, tetapi pencerobohan Jepun pada tahun 1942 menghentikan rancangan itu dan tiada filem dihasilkan.[17]

Penerbitan filem awal di Jalan Ampas

[sunting | sunting sumber]
Bangunan studio pada 2015

Studio Jalan Ampas dibuka semula selepas Perang Dunia II pada 1947.[18] Daripada pengarah Cina yang digunakan sebelum ini, studio itu pada mulanya diketuai oleh pengarah India B. S. Rajhans, yang merupakan satu-satunya pengarah filemnya sehingga 1950, dengan lapan filem dihasilkan dalam tempoh ini.[19] Rajhans menghasilkan filem berdasarkan mitos dan cerita rakyat India serta isu-isu masyarakat kontemporari. Filem pertama yang dikeluarkan oleh studio itu pada tahun 1947 ialah Singapura di Waktu Malam, sebuah filem yang mengupas isu-isu sosial belia Melayu yang meninggalkan kampung-kampung ke bandar.[19][20]

Filem awal Rajhans terbukti berjaya, dan kejayaan itu membawa kepada perekrutan selanjutnya dua pembuat filem India S. Ramanathan, dan L. Krishnan. Pengarah-pengarah India lebih sesuai dengan budaya Melayu dan gaya filem lagu-dan-tarian mereka juga popular di kalangan penonton pelbagai etnik. Daripada bergantung kepada pelakon Bangsawan, Rajhans juga mula mencari bakat Melayu yang akan menjadi tokoh penting dalam industri perfileman Melayu, termasuk Jamil Sulong dan Omar Rojik. Tokoh terpenting yang direkrutnya ialah P. Ramlee, yang akan menjadi tokoh utama dalam hiburan popular Melayu. Filem pertama Ramlee ialah filem Chinta pada tahun 1948, yang mana beliau melakonkan watak penjahat dan menyanyikan lima lagu sebagai penyanyi latar, menyumbangkan vokal untuk pelakon utama S. Roomai Noor.[21]

Studio ini berkembang dengan cepat, pada tahun 1948, studio itu menggunakan peralatan rakaman bunyi dan kamera wayang gambar terkini dari Amerika Syarikat, dan mempunyai 160 kakitangan tetap.[22][23]

Zaman kegemilangan

[sunting | sunting sumber]

MFP mempunyai monopoli maya filem Melayu pada zaman awal, dan penerbitan filem meningkat dengan pesat. Studio ini mencapai kemuncaknya pada tahun 1950-an, apabila ia menghasilkan lebih 10 filem setahun,[17] dengan yang paling banyak pada 1952 apabila ia menghasilkan 13 filem.[21] Peningkatan dalam penerbitan pada tahun 1950-an membawa kepada pembesaran studio ke plot tanah jiran untuk pembinaan peringkat bunyi baharu, dengan kuarters di Boon Teck Road di mana pekerjanya ditempatkan. Studio asal di 8 Jalan Ampas juga telah dibina semula.[17] Dua unit pembikinan filem, A dan B, telah dibentuk, dan mereka menggunakan studio secara bergilir-gilir; jika unit A membuat penggambaran di studio, unit B akan melakukan penggambaran di luar rumah. Pemprosesan filem itu juga bertempat di Jalan Ampas. Setiap filem dianggarkan pada kira-kira $30,000 Malaya (sekitar AS$10,000), dan dari permulaan filem hingga tayangannya, setiap filem biasanya boleh disiapkan dalam masa tiga bulan.[21] Menjelang tahun 1958, studio itu telah menghasilkan lebih 100 filem, beberapa daripadanya memenangi anugerah di festival filem Asia.[16]

Pengarah filem lain yang direkrut pada tahun 1950-an termasuk B.N. Rao, pengarah Filipina Ramon A. Estella, dan Hussein Haniff.[10][24] Rao mempopularkan genre seram dan ghaib dalam filem Roh Membela.[25] Krishnan meninggalkan MFP selepas mengarahkan 8 filem untuk studio itu, kemudian membantu mewujudkan studio saingan, Cathay-Keris Film Productions, pada tahun 1954, dan Rao juga meninggalkan MFP pada tahun 1956. Rao digantikan oleh Phani Majmudar, yang mengarahkan filem Rumah Panjang yang difilemkan di Borneo, dan filem bajet besar Hang Tuah, dianggap sebagai salah satu filem Melayu yang paling penting.[21] Hang Tuah telah dicalonkan untuk Beruang Emas di Festival Filem Antarabangsa Berlin ke-7, dan memenangi skor muzik terbaik (P. Ramlee) di Festival Filem Asia Pasifik. Kebanyakan filem pengarah India ini mempunyai pengaruh India yang kuat, beberapa pengarah dan penulis skrip Melayu juga diambil bekerja untuk mengarahkan filem yang lebih sesuai dengan budaya Melayu.[26]

P. Ramlee dan Kasma Booty pada 1950

P. Ramlee dengan cepat menjadi bintang terpenting MFP. Ramlee muncul dalam watak utama pertamanya dalam filem 1950 Bakti, yang merupakan filem Melayu pertama Krisnan, dengan ceritanya berdasarkan daripada Wuthering Heights dan Les Misérables.[19] Beliau ialah pelakon pertama yang menyanyikan menggunakan suaranya dalam filem tersebut. Dalam filem-filem berikutnya seperti Juwita pada 1951 dan Ibu pada 1953, beliau mencipta nama sebagai pelakon berkaliber. Ramlee mengarahkan filem pertamanya, Penarek Becha pada 1955, dan memulakan siri filem komedi Bujang Lapok pada 1957.[25] Salah satu daripadanya, Pendekar Bujang Lapok, memenangi anugerah Filem Komedi Terbaik di Festival Filem Asia Pasifik.[27]

Mogok-mogok pekerja

[sunting | sunting sumber]

Pada tahun 1954, ramai kakitangan studio menubuhkan Persama (Persatuan Artis Malaya), dengan P. Ramlee sebagai presidennya yang pertama.[28] Pada tahun 1957 mereka menuntut kenaikan gaji mereka, bayaran kerja lebih masa, kerja setengah hari pada hari Sabtu dengan cuti Ahad, serta bonus yang lebih besar untuk setiap filem yang telah siap. Pelakon utama pada masa itu dibayar secara purata $250 sebulan, dan pelakon wanita terkemuka dibayar $150 sebulan, dengan bonus $400-500 untuk setiap filem yang telah siap, manakala pelakon dan pelakon sokongan dibayar antara $80-120 sebulan, dan diberi bonus $150 untuk setiap filem yang telah disiapkan.[29] Bagaimanapun, Shaw tidak menjawab senarai tuntutan yang dikemukakan oleh kesatuan itu.[30]

Pada Mac, lima pekerja studio itu, Syed Hassan Al-Sahab, Musalmah, S. Kadarisman, H. M. Rohaizad dan Omar Rojik, yang kesemuanya merupakan sebahagian daripada kesatuan itu, telah dipecat.[31][32] Ramlee meminta Perdana Menteri, Tunku Abdul Rahman campur tangan,[33] manakala 120 pekerja studio itu melancarkan mogok pada 16 Mac 1957, walaupun pihak pengurusan diberi amaran bahawa sesiapa yang mogok akan diberhentikan.[34] Satu konsert, "Malam Suka Duka", telah diadakan di Stadium Dunia Gay untuk mengumpul dana bagi mogok itu.[35]

Berikutan mogok itu, satu mesyuarat rundingan atas nasihat Tunku telah diadakan, di mana Shaw Organisation mendedahkan bahawa ia tidak membuat keuntungan daripada menghasilkan filem selama bertahun-tahun.[31] Kesatuan itu membuat rayuan kepada Menteri Besar sembilan negeri Persekutuan untuk mendapatkan sokongan dalam pertikaian berhubung pemecatan lima pekerja itu.[36] Mogok itu berakhir pada 8 April 1957 selepas pengembalian semula lima pelakon dan pelakon.[37] Selepas mogok tamat, penerbitan filem Pancha Delima, yang telah ditangguhkan akibat mogok itu, disambung semula.[38] Perjanjian untuk gaji baru untuk 36 pekerja telah dicapai pada April 1963.[39]

Pada November 1964, kesatuan itu memberi kata dua kepada studio, menyatakan bahawa ia perlu menyelesaikan gaji 70 juruteknik yang bekerja di studio.[40] Berikutan itu, pekerja studio itu melancarkan mogok semula pada 8 Disember 1964. Pada 21 Januari 1965, pekerja pawagam di seluruh Singapura telah memberi sokongan kepada sekumpulan pemogok di MFP. Satu jawatankuasa telah dibentuk dalam rangka usaha untuk mencari jalan untuk mengatasi pemogokan itu.[41] Mogok itu berakhir pada 29 Januari selepas pengantaraan pihak ketiga menghasilkan perjanjian yang dibuat semasa rundingan.[42]

Penutupan

[sunting | sunting sumber]

Pada tahun 1960-an, studio itu mengalami banyak masalah akibat kenaikan gaji pekerja, persaingan daripada Studio Cathay-Keris, populariti filem asing, dan minat orang ramai yang semakin meningkat dalam penyiaran televisyen. Penerbitan filem semakin perlahan, dan beberapa bintang seperti P. Ramlee dan Kasma Booty, turut berpindah ke Malaysia untuk mencari peluang yang lebih baik sekaligus mengurangkan peranan Singapura sebagai sebuah pusat perfileman.[43] Shaw Organisation memindahkan ibu pejabatnya ke Malaysia pada 1964, dan menjelang Oktober 1965, 105 pelakon dan juruteknik telah diberhentikan.[44][45]

Sejumlah daripada kakitangan dan pekerja MFP telah menerima notis dua bulan bermula 30 September sehingga 30 November 1967 kerana kerugian yang dialami oleh studio itu.[46] Pada 1 Disember, studio itu telah ditutup, dan syarikat itu secara sukarela dibubarkan.[47]

Tiga filem Melayu difilemkan di Hong Kong selepas studio Jalan Ampas ditutup.[19] Semasa zaman kegemilangannya, studio ini telah menerbitkan sebanyak 162 filem. Filem terakhir yang dikeluarkan oleh MFP ialah Raja Bersiong yang dikeluarkan pada tahun 1968 arahan Jamil Sulong.[48]

Filemografi

[sunting | sunting sumber]
Rencana utama: Senarai filem terbitan Malay Film Productions

Lihat juga

[sunting | sunting sumber]

Rujukan

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ Yip Wai Yee (9 Januari 2014). "Shaw the Malay film industry pioneer" [Shaw, perintis industri perfileman Melayu] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. Dicapai pada 21 November 2019.
  2. ^ Nor-Afidah Rahman; Michelle Heng (1 April 2015). "The Golden Age of Malay Cinema: 1947-1972" [Zaman Kegemilangan Filem Melayu: 1947–1972]. BiblioAsia (dalam bahasa Inggeris). Lembaga Perpustakaan Negara. Dicapai pada 6 April 2022.
  3. ^ "Former Malay Film Productions Studio" [Bekas Studio Malay Film Productions]. Roots (dalam bahasa Inggeris). Lembaga Warisan Negara. Diarkibkan daripada yang asal pada 13 Mei 2021. Dicapai pada 6 April 2022.
  4. ^ Driskell 2014, m/s. 111.
  5. ^ a b "Kenangan Studio Jalan Ampas". Utusan Malaysia. 30 November 2013. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 Julai 2017. Dicapai pada 21 November 2019.
  6. ^ Abi 1987, m/s. 2–3.
  7. ^ Rendra Osman (20 Januari 1985). "Jatuh bangun filem Melayu". Berita Minggu. m/s. 8. Dicapai pada 14 November 2018.
  8. ^ "Tempat lahir ribuan bintang". Metro Ahad. 24 Mac 1996. Dicapai pada 25 November 2021.
  9. ^ "Studio pernah dirampas Jepun". Berita Minggu. 22 Julai 2012. Dicapai pada 26 November 2021.
  10. ^ a b c d e "Shaw ventures into local Malay film productions" [Shaw mengorak langkah dalam penerbitan filem Melayu tempatan]. History SG (dalam bahasa Inggeris). Lembaga Perpustakaan Negara. 1937. Dicapai pada 6 April 2022.
  11. ^ "New Film Studio In Singapore Planned" [Studio Filem Baharu Di Singapura Dirancang]. The Singapore Free Press and Mercantile Advertiser (dalam bahasa Inggeris). 18 Jun 1941. m/s. 7. Dicapai pada 6 April 2022.
  12. ^ "Motion Picture Studio in Singapore" [Studio Wayang Gambar di Singapura]. The Straits Budget (dalam bahasa Inggeris). 26 Jun 1941. m/s. 12. Dicapai pada 6 April 2022.
  13. ^ "Motion Picture Studio for Singapore" [Studio Wayang Gambar untuk Singapura]. The Straits Times (dalam bahasa Inggeris). 18 Jun 1941. m/s. 12. Dicapai pada 6 April 2022.
  14. ^ "Washermen to move out for film studio" [Tukang cuci akan berpindah dari studio] (dalam bahasa Inggeris). The Singapore Free Press and Mercantile Adviser. 4 Julai 1941. m/s. 7. Dicapai pada 6 April 2022.
  15. ^ "Official Encouragement For Local Film Producers" [Galakan Rasmi Untuk Penerbit Filem Tempatan] (dalam bahasa Inggeris). Malaya Tribune. 4 Julai 1941. m/s. 3. Dicapai pada 6 April 2022.
  16. ^ a b Nan Hall (20 April 1958). "Showman Shaw declines to share secrets, says hard work and luck help" [Showman Shaw enggan berkongsi rahsia, berkata kerja keras dan nasib membantu]. The Straits Times (dalam bahasa Inggeris). m/s. 11. Dicapai pada 6 April 2022.
  17. ^ a b c Codelli 2014, m/s. 8.
  18. ^ Nor-Afidah Rahman. "Shaw Organisation". Singapore Infopedia (dalam bahasa Inggeris). Lembaga Perpustakaan Negara. Dicapai pada 6 April 2022.
  19. ^ a b c d Van der Heide 2014, m/s. 133–134.
  20. ^ "First Post-War Malay Film Shown" [Filem Melayu Pasca-Perang Pertama Ditayangkan] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 16 November 1947. m/s. 3. Dicapai pada 6 April 2022.
  21. ^ a b c d Fu 2019, m/s. 157.
  22. ^ Roy Ferroa (9 Mac 1948). "Making Films in Singapore" [Menghasilkan Filem di Singapura] (dalam bahasa Inggeris). The Singapore Free Press. m/s. 2. Dicapai pada 6 April 2022.
  23. ^ "Local films go ahead" [Filem tempatan melangkah jauh] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 1 April 1951. m/s. 13. Dicapai pada 6 April 2022.
  24. ^ Liew Kai Khiun (10 Januari 2014). "Revive Shaw studio to support minority film-makers" [Hidupkan semula studio Shaw bagi menyokong pembikin filem minoriti] (dalam bahasa Inggeris). TODAY. m/s. 26. Dicapai pada 6 April 2022.
  25. ^ a b Chong Guan & Bak Lim 2019, m/s. 621.
  26. ^ "Hang Tuah wins award" [Hang Tuah menang anugerah] (dalam bahasa Inggeris). Indian Daily Mail. 18 Jun 1956. m/s. 4.
  27. ^ Gaik Cheng 2011, m/s. 91.
  28. ^ Alan Teh Leam Seng (4 Ogos 2019). "Golden age of Malay film industry" [Zaman kegemilamgan industri perfileman Melayu] (dalam bahasa Inggeris). New Straits Times. Dicapai pada 14 November 2019.
  29. ^ "Malay Film Stars Want More Pay" [Bintang Filem Melayu Mahu Bayaran Lebih] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 27 Februari 1957. m/s. 7. Dicapai pada 6 April 2022.
  30. ^ "Film Stars' Demands - 'No News'" [Permintaan Bintang Filem - 'Tiada Berita'] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 28 Februari 1957. m/s. 4. Dicapai pada 6 April 2022.
  31. ^ a b "Strikers Are Told: Teamwork Alone Can Save The Film Industry" [Pemogok Diberitahu: Pasukan Kerja Sahaja Boleh Selamatkan Industri Filem] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 17 Mac 1957. m/s. 4. Dicapai pada 6 April 2022.
  32. ^ "Shaw Brothers won't talk" [Shaw Brothers enggan bersuara] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 8 Mac 1957. m/s. 5. Dicapai pada 6 April 2022.
  33. ^ "Tengku Meets Film Men" [Tengku Bertemu Orang Filem] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 14 Mac 1957. m/s. 4. Dicapai pada 6 April 2022.
  34. ^ "Actors on strike today" [Para pelakon sedang mogok hari ini] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 16 Mac 1957. m/s. 1. Dicapai pada 6 April 2022.
  35. ^ "Concert plan to raise strike fund" [Perancangan konsert untuk mengumpul dana mogok] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 15 Mac 1957. m/s. 4. Dicapai pada 6 April 2022.
  36. ^ "Stars' Plea to Mentris" [Rayuan Bintang-bintang kepada Menteri] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 30 Mac 1957. m/s. 7. Dicapai pada 6 April 2022.
  37. ^ "Film Workers' Strike Over" [Mogok Pekerja Filem Berakhir] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 8 April 1957. m/s. 4. Dicapai pada 6 April 2022.
  38. ^ "Striking Stars Work Again" [Bintang-bintang yang mogok kembali bekerja] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 18 April 1957. m/s. 5. Dicapai pada 6 April 2022.
  39. ^ "Film Stars and Studio Reach Pay Agreement" [Bintang Filem dan Studio Mencapai Persetujuan Bayaran Gaji] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 26 April 1963. m/s. 6. Dicapai pada 6 April 2022.
  40. ^ "Ultimatum by Union to Film Company" [Kata Dua oleh Kesatuan kepada Syarikat Filem] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 26 November 1964. m/s. 22. Dicapai pada 6 April 2022.
  41. ^ "Pemogok2 studio Jalan Ampas dapat sokongan". Berita Harian Singapura. 21 Januari 1965. m/s. 3. Dicapai pada 14 November 2018.
  42. ^ "55-day film strike off" [Mogok filem selama 55 hari berakhir] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 29 Januari 1965. m/s. 4. Dicapai pada 6 April 2022.
  43. ^ K.H. Tan (9 Disember 1988). "Screen legend lives on" [Legenda skrin terus hidup]. The Straits Times (dalam bahasa Inggeris). m/s. 4. Dicapai pada 6 April 2022.
  44. ^ "A do-it-yourself offer to sacked stars" [Tawaran lakukan sendiri untuk pecat bintang] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 8 Mei 1965. m/s. 11. Dicapai pada 6 April 2022.
  45. ^ "Film Company Goes into Liquidation" [Syarikat Filem Sedang Dalam Pembubaran] (dalam bahasa Inggeris). The Straits Times. 28 Oktober 1967. m/s. 6. Dicapai pada 6 April 2022.
  46. ^ "Studio MFP tetap di-tutup". Berita Harian Singapura. 19 Oktober 1967. m/s. 1. Dicapai pada 14 November 2018.
  47. ^ "STUDIO JALAN AMPAS TUTUP Sarimah dan Jins mungkin ka-Kuala Lumpur". Berita Harian Singapura. 1 Disember 1967. m/s. 2. Dicapai pada 14 November 2018.
  48. ^ "Raja Bersiong: Sambutan baik". Berita Harian. 1 Mac 1968. m/s. 7. Dicapai pada 25 November 2018.

Bibliografi

[sunting | sunting sumber]

Pautan luar

[sunting | sunting sumber]
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Malay_Film_Productions&oldid=6308327"