Bekalan air dan sanitasi di Malaysia

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Malaysia: Air dan Sanitasi
The flag of Malaysia
Data
Akses kepada sumber air berkualiti 100%[1]
Akses kepada sanitasi berkualiti 96%[1]
Kesinambungan bekalan (%) Tidak didapati
Purata penggunaan air bandar (liter/kapita/hari) 344 (jumlah), 226 (penduduk)[2]
Purata air dan tarif sanitasi (US$/m3) 0.39 (2007)[2]
Bahagian pemeteran isi rumah 100%[2]
Pelaburan tahunan di WSS tidak diketahui
Bahagian pembiayaan sendiri oleh utiliti rendah
Bahagian pembiayaan cukai tinggi
Pembahagian pembiayaan luaran tidak diketahui
Institusi
Desentralisasi Sebahagian (operasi dan penyelenggaraan di peringkat negeri)
Syarikat air dan sanitasi kebangsaan Pengurusan Aset Air (pemilikan aset untuk air), Indah Water Konsortium (Sanitasi) - kedua-duanya hanya untuk Semenanjung Malaysia
Pengawal selia air dan sanitasi Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara (SPAN) - hanya untuk Semenanjung Malaysia
Tanggungjawab untuk menetapkan dasar Kementerian Tenaga, Teknologi Hijau dan Air
Undang-undang sektor Akta Industri Perkhidmatan Air 2006
Jumlah penyedia perkhidmatan 12 (air sahaja)

Bekalan air dan sanitasi di Malaysia telah dicirikan oleh banyak pencapaian, serta pelbagai cabaran. Akses sejagat ke atas bekalan air pada tarif yang berpatutan merupakan satu pencapaian yang besar. Kerajaan juga telah menunjukkan komitmen untuk menjadikan sektor itu lebih cekap, untuk mewujudkan mekanisme pendanaan yang mampan dan untuk meningkatkan orientasi pelanggan penyedia perkhidmatan melalui pembaharuan sektor yang digubal pada tahun 2006. Pembaharuan mewujudkan struktur institusi moden untuk sektor air, termasuk agensi pengawal selia autonomi, syarikat pengurusan aset dan syarikat air negeri yang dikomersialkan yang perlu mencapai petunjuk prestasi tertentu yang akan dipantau oleh agensi pengawalseliaan. Kerajaan juga telah menyatakan hasrat untuk tidak memulakan kontrak sektor swasta baru untuk penyediaan air, selepas pertarungan kontrak sedemikian pada tahun 1990-an menunjukkan hasil yang bercampur-campur.

Sejumlah cabaran masih ada, namun hanya sebahagian daripadanya telah ditangani oleh pembaharuan. Pertama, tarif adalah rendah, dengan itu membuat pemulihan kos tidak mungkin pada tahap semasa supaya sektor tersebut terus bergantung kepada subsidi kerajaan. Kedua, kerugian air serta penggunaan air setiap kapita kekal tinggi meskipun usaha dalam pengurusan permintaan air. Ketiga, projek pemindahan air berskala besar dari Sungai Pahang ke Kuala Lumpur merupakan satu kontroversi kerana kesan sosial dan alam sekitar yang negatif. Keempat, pembangunan pembetungan dan rawatan air sisa telah tertinggal di belakang pembangunan infrastruktur air. Sebagai contoh, sebahagian besar air kumbahan yang terkumpul masih belum dirawat. Subsektor sanitasi telah dikecualikan dalam pembaharuan subsektor bekalan air 2006.

Sumber air dan kegunaan[sunting | sunting sumber]

Air permukaan yang disimpan di dalam takungan, seperti takungan ini yang membekalkan Pulau Pinang, ialah sumber bekalan air minuman yang paling penting di Malaysia.

Sumber air di Malaysia didapati sepanjang tahun. Ia dianggarkan pada 580 km3/tahun (purata 1977-2001), bersamaan dengan lebih daripada 3,000 meter padu setiap kapita dan tahun. Pada tahun 1995, jumlah pengeluaran air dianggarkan pada 12.5 km3, atau kurang daripada 3 peratus sumber yang ada. 76 peratus air digunakan untuk pertanian, 11 peratus untuk bekalan air perbandaran dan 13 peratus bagi industri. Jadi hanya kurang dari 1% sumber air yang ada digunakan untuk bekalan air minum.[3][4]

Malaysia secara geografinya dibahagikan kepada Semenanjung Malaysia dan Malaysia Timur. Semenanjung Malaysia dikeringkan oleh rangkaian sungai dan sungai yang padat, yang paling lama menjadi Sungai Pahang. Sungai utama lain di Semenanjung Malaysia ialah Sungai Kelantan, Sungai Terengganu, Dungun, Sungai Endau, Sungai Sedili Besar dan Sungai Selangor.[3] Pantai Barat Semenanjung Malaysia lebih bersifat perbandaran dan perindustrian daripada Pantai Timur yang kaya dengan penduduk yang jarang dan kaya air.

Sungai-sungai utama di Malaysia Timur termasuk sungai terpanjang Malaysia, Sungai Rajang (563 km) di Sarawak.[3]

Keperluan air Kuala Lumpur memerlukan sama ada pengurusan permintaan atau bekalan tambahan yang lebih baik

Kuala Lumpur sebagai contoh. Ibu negara Malaysia Kuala Lumpur dan Selangor, yang mengelilingi ibu negara, adalah kawasan perindustrian dan rumah kepada hampir separuh penduduknya. Pertumbuhan yang berterusan di kawasan metropolitan meningkatkan keperluan airnya. Pada tahun 1998, sumber bekalan air utama di kawasan itu adalah pengambilan Ampang (18 megaliter per hari) yang dibina pada tahun 1906, Empangan Klang Gates (28 megaliter per hari) yang dibina pada tahun 1928, dan Empangan Semenyih (545 megaliter per hari) pada tahun 1984. Pada Februari 1998, krisis air telah berlaku kerana paras air di ketiga-tiga takungan menurun secara serentak. Catuan air perlu diperkenalkan tidak lama sebelum Sukan Komanwel diadakan di bandar. Krisis itu dipersalahkan atas kemarau yang dialami oleh El Nino. Bagaimanapun, hujan sebenar pada bulan-bulan sebelum ini tidak begitu ketara di bawah purata (menurut krisis air Lembah Kelang 1998). Kerajaan menggunakan krisis untuk membenarkan pelan untuk membina projek mega, Projek Pemindahan Air Mentah Pahang-Selangor. Projek ini termasuk pembinaan empangan Kelau di sungai Pahang di negeri jiran yang mempunyai nama yang sama, serta pemindahan air melalui terowong melalui kawasan gunung.[5]

Hanya beberapa bulan selepas krisis air Lembah Klang 1998, Empangan Sungai Tinggi telah siap dengan kapasiti 475 megaliter setiap hari, dengan itu meningkatkan bekalan ke Lembah Klang sebanyak kira-kira 80%. Empangan itu adalah sebahagian daripada fasa pertama projek bekalan air Sungai Selangor. Fasa kedua projek itu selesai pada Disember 2000, menyediakan 475 megaliter setiap hari. Fasa ketiga diselesaikan pada Julai 2005, dengan menyediakan kapasiti tambahan sebanyak 1050 megaliter setiap hari. Ketiga-tiga fasa projek itu meningkatkan kapasiti bekalan air di Lembah Klang sebanyak 1950 megaliter setiap hari. Oleh itu, lebih daripada tiga kali ganda kapasiti bekalan air ke Lembah Klang hanya dalam tujuh tahun.[6] Sehingga 2005, jumlah sumber air untuk kawasan Kuala Lumpur dan Selangor adalah 2541 megaliter per hari untuk 7.3 juta penduduk. Ini bersamaan dengan 348 liter per kapita dan hari, iaitu tiga kali lebih tinggi seperti contoh, penggunaan air per kapita di Jerman.

Air dari Sungai Pahang dirancang untuk dialihkan ke Kuala Lumpur untuk memenuhi permintaan air yang semakin meningkat di bandaraya dan kawasan pesisir yang pesat berkembang.

Walau bagaimanapun, kerajaan menyatakan bahawa sumber sedia ada akan memenuhi bekalan hanya sehingga 2007.[6] Oleh itu, ia terus meneruskan Projek Pemindahan Air Mentah Pahang-Selangor, yang telah mendapat rangsangan daripada krisis air Lembah Klang 1998. Penilaian alam sekitar bagi projek itu telah siap pada tahun 1999. Pada tahun 2005 Bank Jepun untuk Kerjasama Antarabangsa (JBIC) menandatangani perjanjian untuk menyediakan pinjaman lunak dengan kematangan 40 tahun untuk pembinaan empangan. Walau bagaimanapun, berikutan bantahan antarabangsa pembinaan empangan Kelau ditangguhkan pada tahun 2010.[7]

Pengkritik berpendapat bahawa pengurusan permintaan air melalui pengurangan kehilangan air dan tarif yang lebih tinggi yang akan menggalakkan pemuliharaan air boleh menangguhkan keperluan pemindahan atau bahkan membuatnya tidak perlu. Kerugian air, atau lebih tepatnya air bukan hasil, dianggarkan kira-kira 40% pada tahun 1997. Berikutan program penurunan kerugian komprehensif yang dimulakan pada tahun 2000, kerugian air fizikal dikurangkan sebanyak 117,000 meter padu sehari hingga 2006 daripada setengah juta sebelum program.[8] Bagaimanapun, air bukan hasil di SYABAS masih kekal pada 35% pada tahun 2007, yang kekal tinggi berbanding amalan baik untuk utiliti air.[9]

Empangan itu dijangka mempunyai kesan alam sekitar yang ketara, termasuk ke atas kepelbagaian biologi, dan kesan sosial ke atas masyarakat Orang Asli, yang akan kehilangan beberapa tanah nenek moyang mereka yang akan dibanjiri oleh takungan.

Akses[sunting | sunting sumber]

Menurut Program Pengawasan Bersama PBB untuk Pembekalan Air dan Sanitasi, yang mendasari perkiraannya mengenai data banci dan kaji selidik kebangsaan, 100% penduduk telah memiliki akses untuk memperbaiki sumber air dan 96% memiliki akses ke sanitasi yang lebih baik pada tahun 2008, dari 88% dan 84% masing-masing pada tahun 1990.[1]

Sejarah[sunting | sunting sumber]

Sejarah jajahan[sunting | sunting sumber]

Paip berdiri yang biasa dilihat di kawasan luar bandar kini telah banyak diturunkan ke masa lalu.

"Sepanjang 200 tahun yang lalu, Malaysia telah memanfaatkan sumber (air) yang banyak untuk pertanian dan bekalan air untuk industri dan rumah, di mana pengguna mempunyai kemudahan mengalir air pada gilirannya. Telaga telah diasingkan ke liptan sejarah dan paip berdiri di mana penduduk kampung membasuh, mandi dan mengumpul air untuk memasak dan minum adalah jarang. Tangki pengaliran air, sekali bukan penglihatan yang luar biasa, kini hanya langkah-langkah kontingensi untuk menaikkan jangka masa kemarau yang berpanjangan."[10]

Asas untuk bekalan air paip dipasang oleh British pada tahun 1804, ketika saluran air bata pertama dibangunkan untuk mengangkut air dari bukit-bukit ke kota Pulau Pinang. Pada akhir abad ke-19 air paip disediakan untuk isi rumah bandar melalui paip rumah dan paip berdiri di seluruh negara. Paip air masih tidak dirawat, kerana ia biasa berlaku pada masa itu di seluruh dunia. Pada tahun 1906 loji penapis pasir perlahan pertama di Malaysia dibina di Ampang Intake untuk Kuala Lumpur. Pada tahun 1934 loji penapis pasir yang pertama telah dibina di Ayer Hitam di Pulau Pinang. Kedua-dua tumbuhan masih dalam perkhidmatan hari ini. Satu laporan oleh Jabatan Kerja Raya Malaya pada masa itu berkata: "Malaya mempunyai sistem bekalan air dan standard perkhidmatan teknikal yang kedua-dua di Empayar penjajah."[10]

Selepas kemerdekaan[sunting | sunting sumber]

Walau bagaimanapun, infrastruktur telah diabaikan semasa Perang Dunia Kedua dan pemberontakan berikutnya. Oleh sebab ini dan disebabkan oleh pertumbuhan penduduk yang pesat, Kuala Lumpur mengalami kekurangan air. Untuk memulihkan keadaan, Empangan Klang Gates dan Loji Rawatan Bukit Nanas telah ditugaskan pada tahun 1959, menamatkan tempoh kekurangan air dan catuan air yang panjang. Pembangunan air sejak dahulu telah dikenal pasti dalam Rancangan Pembangunan Malaysia, yang memberi tumpuan pada mulanya di kawasan bandar. Bermula dengan Rancangan Malaysia ke-3 (1976-1980) bekalan air luar bandar juga mendapat rangsangan yang sangat diperlukan. Bahagian isi rumah di Semenanjung Malaysia yang menerima air terawat di kawasan bandar dan luar bandar meningkat daripada 23% pada tahun 1950 kepada 85% pada tahun 1990.[10] Pelaburan sebahagiannya dibiayai dengan royalti dari hasil minyak dan gas yang melonjak selepas kenaikan harga minyak tahun 1973.

Penswastaan[sunting | sunting sumber]

Malaysia memulakan penswastaan perkhidmatan air dan perkhidmatan sanitasi pada tahun 1990-an, menunjukkan hasil yang bercampur-campur dalam kedua-dua subsektor.

Bekalan air. Pada awal 1990-an, beberapa negeri di Malaysia memulakan dasar penyertaan sektor swasta dalam bidang air dan sanitasi. Kontrak Bina-Binaan Pertama (BOT) pertama telah dianugerahkan pada tahun 1992 oleh Johor untuk loji rawatan air untuk modalnya. Tawaran itu dimenangi oleh sebuah konsortium yang diketuai oleh syarikat Malaysia Kembangan Dinamik dengan saham minoriti oleh firma Perancis SUEZ. Lebih daripada sedozen kontrak lain diikuti pada 1990-an di Sabah, Pulau Pinang, Kuala Lumpur, Kedah, Kelantan dan Negeri Sembilan. Pada tahun 2002, kerajaan negeri pertama di Malaysia menywastakan sepenuhnya bekalan airnya melalui penjualan aset secara keseluruhan untuk keseluruhan rangkaian (divestiture).[11]

Penswastaan air di Kuala Lumpur dan Selangor. Di wilayah ibu kota persekutuan Kuala Lumpur dan negeri Selangor, yang sepenuhnya mengelilingi wilayah ibu negara, kontrak BOT 26 tahun untuk loji rawatan air 1,120 megaliter per hari ditandatangani dengan Puncak Niaga Holdings pada 1994 sebagai sebahagian daripada Skim Bekalan Air Sungai Selangor. Kontrak ini termasuk komitmen untuk melabur AS $ 760 juta. Kerajaan negeri menyediakan jaminan hasil untuk menjadikan projek ini berdaya maju secara kewangan. Pada tahun 2004, konsesi selama 30 tahun telah dianugerahkan tanpa penawaran kompetitif kepada Syarikat Bekalan Air Selangor Sdn Bhd (SYABAS; kini Air Selangor). Konsesi mengutip komitmen pelaburan sebanyak AS $ 2.5 bilion. Ia disokong oleh pembayaran kerajaan yang tetap, kerana tarif terlalu rendah untuk membuat konsesi secara kewangan berdaya maju. Kontrak konsesi ditandatangani oleh kerajaan persekutuan dan kerajaan negeri Selangor. Kedua-dua kontrak itu disenaraikan sebagai "tertekan" pada 2010 sementara menunggu permintaan pembatalan, menurut Penyertaan Swasta Bank Dunia dalam pangkalan data Infrastruktur.[11] Menurut Rangkaian Penanda Aras Antarabangsa untuk Kemudahan Air dan Sanitasi, utiliti itu tidak dapat pulih semula kos operasinya pada tahun 2007. Pendapatannya bersamaan dengan US $ 0.45 / m3 dan kos operasinya ialah US $ 0.55 / m3.[9] Syabas menuntut ganti rugi AS $ 281 juta kerana kerajaan tidak menaikkan tarif, seperti yang dijangkakan dalam perjanjian konsesi. Kerajaan berpendapat bahawa syarikat itu tidak memenuhi sasaran pencapaiannya dan tidak mendedahkan semua maklumat yang diwajibkan untuk didedahkan. Negeri Selangor telah menawarkan untuk membeli semua konsesi air di negeri ini. Selepas perbincangan panjang mengenai harga dan selepas campur tangan oleh kerajaan persekutuan,[12] tiga daripada empat konsesi di Negeri Selangor (Syabas serta PNSB, kedua-duanya dimiliki oleh Puncak Niaga Holdings, dan ABASS milik negara yang lebih kecil) dibeli semula pada bulan September 2014 dengan harga dilaporkan € 1.9 bilion. Perkhidmatan sekarang akan disediakan oleh Syarikat Air Selangor, syarikat negeri baru untuk merawat dan mengagihkan sebahagian besar air Selangor, sementara asetnya akan dimiliki oleh Syarikat Pengurusan Aset Air (WAMCO).[13]

Sanitasi. Oleh kerana pelaburan dalam pembetungan tidak seiring dengan pelaburan dalam bekalan air, tanggungjawab pembetungan di kebanyakan Semenanjung Malaysia dipindahkan dari kerajaan tempatan ke Indah Water Konsortium (IWK) pada tahun 1994. IWK ialah sebuah syarikat swasta yang dimiliki oleh Prime Utilities (70%) dan Idris Hydraulic (30%). Kontrak ini telah diberikan oleh kerajaan persekutuan tanpa tawaran yang kompetitif. Ia meliputi Wilayah Indah (Kuala Lumpur, Pulau Pinang, Labuan dan Langkawi). Pada tahun 2000 konsesi telah dibatalkan dan kerajaan persekutuan mengambilalih pemilikan syarikat.[11]

Pembaharuan sektor[sunting | sunting sumber]

Sejak pelaburan bebas dalam bekalan air menjadi tanggungjawab 13 negeri Malaysia, tanpa peranan penting untuk kerajaan persekutuan. Walaupun Malaysia adalah sebuah negara persekutuan, de facto kebanyakan negeri bergantung kepada pemindahan fiskal daripada kerajaan persekutuan. Oleh itu, negara ini sering dianggap sebagai negara kesatuan de facto (lihat Federalisme di Malaysia). Oleh itu, kerajaan persekutuan sentiasa memainkan peranan dalam sektor air, walaupun perkhidmatan air secara sah adalah tanggungjawab eksklusif di negeri-negeri.

Berhadapan dengan hutang RM8 bilion (AS $ 2.2 bilion) oleh utiliti, kecekapan yang lemah dan pemulihan kos yang rendah disebabkan oleh tarif yang rendah, pada 2003 kerajaan persekutuan memutuskan untuk memulakan pembaharuan sektor. Objektifnya adalah untuk menjadikan sektor itu lebih cekap, untuk mewujudkan mekanisme pendanaan lestari dan meningkatkan orientasi pelanggan penyediaan perkhidmatan.[14] Juga, peranan kerajaan persekutuan diperkukuh berbanding kerajaan negeri melalui pembaharuan. Langkah utama pembaharuan adalah pindaan perlembagaan yang diluluskan pada Januari 2005. Melaluinya perkhidmatan air menjadi tanggungjawab bersama antara Negeri dan Kerajaan Persekutuan.[15] Dua undang-undang utama yang memelihara pembaharuan itu telah diluluskan pada tahun 2006. Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara, agensi pengawalseliaan kebangsaan bagi sektor ini, memulakan kerjanya pada Januari 2008 apabila undang-undang baru menjadi berkesan. Pembaharuan hanya tertakluk kepada Semenanjung Malaysia.

Kerajaan juga telah menyatakan bahawa tiada lagi konsesi perkhidmatan air akan diberikan. Pemilik konsesi sedia ada yang memilih untuk kekal dengan perjanjian konsesi mereka dibenarkan beroperasi sehingga akhir konsesi mereka.[16] Syarikat-syarikat air negeri pada masa kini memerlukan lesen operasi dan secara beransur-ansur dikorporatkan.[17]

Pemegang saham[sunting | sunting sumber]

Dasar dan peraturan[sunting | sunting sumber]

Rangka kerja undang-undang untuk sektor air dan sanitasi berbeza antara Semenanjung Malaysia (dengan 11 buah negeri persekutuan dan dua wilayah persekutuan) di satu pihak dan Malaysia Timur (dengan negeri-negeri persekutuan Sabah dan Sarawak dan satu wilayah persekutuan) sebaliknya. Walaupun reformasi air telah digubal untuk Semenanjung Malaysia pada tahun 2006, rangka kerja undang-undang dan institusi terdahulu telah dikekalkan di Malaysia Timur.

Dua undang-undang utama yang diluluskan pada 2006 membentuk rangka kerja undang-undang sektor air dan sanitasi di semenanjung Malaysia. Akta Industri Perkhidmatan Air (WSIA) menubuhkan sebuah Syarikat Pengurusan Aset Air Negara (WAMCO), yang dipanggil PAAB di Malaysia, dan Forum Air untuk memberikan suara kepada para pemegang kepentingan yang kurang mewakili seperti pengguna. Akta Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara menubuhkan sebuah Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara yang dikenali dengan singkatan Melayu sebagai SPAN. Tindakan itu memisahkan fungsi pembuatan dasar (kerajaan), peraturan (SPAN), pemilikan aset (PAAB) dan penyediaan perkhidmatan (syarikat air negeri) dari satu sama lain. Undang-undang telah digubal selepas konsultasi awam yang luas selama dua tahun. Sebagai sebahagian daripada proses pembaharuan, buat kali pertama dalam sejarah Malaysia draf rang undang-undang telah disediakan untuk perbincangan awam sebelum ia diserahkan kepada Parlimen.[14]

SPAN kini mengeluarkan lesen untuk pengendali air, terutamanya syarikat air negeri. Lesen ini secara teori boleh dibatalkan jika petunjuk prestasi utama tidak dipenuhi atau piawaian lain tidak dihormati. Piawaian ditetapkan dan dipantau oleh SPAN.[15]

Di dalam bekalan air di Malaysia Timur masih menjadi tanggungjawab kerajaan negeri dan sanitasi tanggungjawab kerajaan tempatan.

Dalam cawangan eksekutif kerajaan persekutuan, Kementerian Tenaga, Teknologi Hijau dan Air bertanggungjawab untuk menetapkan dasar pembekalan air dan sanitasi. Ia dibantu oleh dua agensi teknikal di bawah pengawasannya: Jabatan Bekalan Air (JBA) dan Jabatan Perkhidmatan Pembetungan (JPP). Yang terakhir ini ditubuhkan melalui Akta Perkhidmatan Pembetungan 1994 sebagai agensi pengawalseliaan bagi syarikat sanitasi swasta IWK. Apabila IWK diambil alih oleh kerajaan pada tahun 2000, jabatan perkhidmatan pembetungan menjadi bertanggungjawab untuk pembangunan infrastruktur manakala IWK tetap bertanggungjawab ke atas operasi dan penyelenggaraan sebagai sebuah syarikat milik awam. Fungsi pengawalseliaan JPP berhenti pada tahun 2007.[18]

Forum Air, yang ditubuhkan oleh undang-undang, ditugaskan untuk melindungi kepentingan pengguna.[15]

Peruntukan perkhidmatan[sunting | sunting sumber]

Penyediaan perkhidmatan jelas dipisahkan antara bekalan air di satu pihak dan sanitasi di sisi lain. Sejak tahun 2006 pembaharuan semua aset bekalan air di Semenanjung Malaysia dimiliki oleh Pengurusan Aset Air Berhad (PAAB). Mereka kemudian dipajak semula kepada pengendali awam (kebanyakannya Syarikat Air Negeri) serta pengendali swasta. Semua pengendali perlu dilesenkan oleh SPAN agensi pengawalseliaan dan perlu mencapai penunjuk prestasi tertentu yang dinyatakan dalam lesen.

Sanitasi (pembetungan dan rawatan air kumbahan) disusun secara berbeza. Pengendali air kumbahan terbesar adalah Indah Water Konsortium Malaysia (IWK) yang mengendalikan pembetungan dan rawatan air kumbahan di seluruh Semenanjung Malaysia, kecuali Negeri Kelantan dan ibukota negeri Johor. Aset, bagaimanapun, dimiliki oleh 151 pihak berkuasa tempatan Malaysia. Di mana IWK tidak mengendalikan infrastruktur sanitasi, pihak berkuasa tempatan memberikan perkhidmatan ini secara langsung.

Kota Kinabalu, ibu kota negeri Sabah, adalah salah satu daripada banyak bandar di Malaysia yang menerima air minuman melalui loji infrastruktur yang dibiayai dan sedang dikendalikan oleh syarikat swasta.

Pengendali swasta. Sesetengah pengendali swasta memegang konsesi untuk loji rawatan air. Mereka biasanya tidak langsung berhubung dengan pelanggan, tetapi mereka menjual air terawat secara pukal ke syarikat pengedaran air. Penyertaan Persendirian Bank Dunia dalam pangkalan data Infrastruktur menunjukkan 14 kontrak air swasta di Malaysia pada tahun 2010, dari mana 8 telah beroperasi dan 6 telah "tertekan" dan mempunyai permintaan untuk penamatan kontrak.[11] 8 projek operasi adalah seperti berikut:

  • Loji Rawatan Air Johor Bahru, BOT 20 tahun untuk negeri Johor yang ditandatangani pada tahun 1992 dengan komitmen pelaburan US $ 284 juta
  • Projek Bekalan Air Kota Kinabalu, BOT 20 tahun dari loji rawatan air di negeri Sabah yang ditandatangani pada tahun 1993 dengan komitmen pelaburan AS $ 141 juta
  • Projek Bekalan Air Sandakan dan Tawau, BOT 20 tahun di negeri Sabah yang ditandatangani pada tahun 1993 dengan komitmen pelaburan AS $ 86 juta
  • Perbadanan Air Selatan Johor Konsesi meliputi daerah-daerah Muar, Batu Pahat, Segamat dan Kluang di Johor, sebuah BOT untuk loji rawatan air yang ditandatangani pada 1994 dengan komitmen pelaburan US $ 423 juta
  • Projek Air Langkawi meliputi sekumpulan pulau dengan nama yang sama di negeri Pengan di bawah kontrak pengurusan 25 tahun yang ditandatangani pada tahun 1996
  • Bekalan Air Johor, BOT 30 tahun untuk Loji Rawatan Air Semangar yang ditandatangani pada tahun 2000 dengan komitmen pelaburan US $ 3.4 bilion
  • Tumbuhan Rawatan Air Fasa I dan Fasa II di Negeri Sembilan, kontrak pengurusan ditandatangani pada tahun 2003
  • Perbadanan Bekalan Air Pulau Pinang Sdn Bhd (PBAPP), syarikat swasta yang membekalkan seluruh negeri Pulau Pinang secara tetap dengan air.[11]

Sebahagian daripada kontrak ini telah dianugerahkan selepas pembidaan kompetitif, seperti loji rawatan air Johor Bahru, manakala yang lain telah dianugerahkan selepas rundingan terus, seperti loji rawatan air Semangar.[11]

Di Negeri Pulau Pinang, bekalan air dibekalkan oleh Perbadanan Bekalan Air Pulau Pinang Sdn Bhd (PBAPP), anak syarikat 100% PBA Holdings Bhd, sebuah syarikat yang didagangkan di bursa saham. Ia telah diterangkan oleh NGO Malaysia sebagai kisah kejayaan penswastaan air.[19]

Aspek kewangan[sunting | sunting sumber]

Pembiayaan. Sebelum pembaharuan pada 2006, kerajaan persekutuan memberi pinjaman kepada kerajaan negeri untuk pembangunan infrastruktur air. Kerajaan negeri menyediakan pembiayaan mereka sendiri juga. Malaysia mempunyai industri minyak dan gas yang bertenaga. Syarikat minyak kebangsaan Petronas menyediakan 44% hasil kerajaan persekutuan pada tahun 2008, serta sebahagian besar pendapatan dari beberapa negeri. Pendapatan ini telah membolehkan negara menjaga tarif air rendah melalui subsidi, sambil menyediakan akses yang hampir sejagat kepada bekalan air dan sanitasi. Konsesi swasta dibiayai terutamanya oleh hutang yang dibangkitkan pada kadar pasaran. Kosnya disalurkan kepada pembayar cukai yang harus menanggung hutang, atau kepada pengguna yang perlu menghadapi tarif air yang lebih tinggi.[15]

Melalui pembaharuan 2006, tanggungjawab membiayai dan membangunkan infrastruktur air baru di Semenanjung Malaysia telah dipindahkan ke PAAB syarikat pengurusan aset. PAAB dibiayai melalui sumbangan ekuiti permulaan dari kerajaan persekutuan dan pembayaran pajakan yang akan diterima daripada syarikat air negeri. PAAB sedang dalam proses mengambil alih kedua-dua aset dan hutang daripada syarikat-syarikat air negeri. Ia dijangka menguncup hutang pada kadar komersial di pasaran modal, memperoleh kadar yang menguntungkan berkat jaminan oleh kerajaan persekutuan. Pembangunan infrastruktur air di Sabah dan Sarawak terus dibiayai secara langsung oleh kerajaan persekutuan dan negeri.[16]

Kerajaan Persekutuan memperuntukkan RM4 bilion (AS$1.1bn) untuk projek bekalan air di bawah Rancangan Malaysia ke-8 (2001-2005). Ini hampir dua kali ganda peruntukan di bawah Rancangan Malaysia ke-7. Rancangan Malaysia ke-8 juga mengesyorkan Pengurusan Permintaan Air sebagai alat untuk 'meregangkan' bekalan sedia ada dan melambatkan pembangunan projek-projek yang berintensifkan modal yang besar.

Tarif dan pemulihan kos. Dalam jangka masa panjang, Kerajaan Persekutuan mahu pengusaha negeri mencapai pemulihan kos penuh dan mencapai kemerdekaan kewangan.[15] Walau bagaimanapun, sasaran ini masih jauh daripada dicapai. Pada tahun 2009 tarif air domestik purata di Malaysia ialah Ringgit (RM) 0.65 / m3 (AS $ 0.18 / m3). Terdapat 14 tarif air serantau yang berlainan di Malaysia, masing-masing bersamaan dengan satu negeri. Tarif domestik terendah adalah di Pulau Pinang (RM0.31 / m3), manakala yang tertinggi adalah di Johor (MYR0.98 / m3). Tarif air perindustrian purata pada tahun 2009 ialah RM1.32 / m3 (AS $ 0.37 / m3).[20] Oleh itu tarif air domestik hanya sebahagian kecil daripada tarif air domestik di negara jiran Singapura (AS $ 1.62 / m3) atau di Jakarta, Indonesia (AS $ 0.77 / m3).[21] Walau bagaimanapun, menurut International Penanda Aras Antarabangsa bagi Kemudahan Bekalan Air dan Sanitasi, utiliti Malaysia berjaya pulih, secara purata, 115% daripada kos operasi mereka pada tahun 2007.[2] Tetapi perlu diingat bahawa kos operasi terus rendah melalui pelbagai subsidi. Kos penuh penyediaan perkhidmatan - kos operasi ditambah kos modal - tidak dilindungi melalui pendapatan.

Walaupun tarif yang rendah, beberapa negeri terus mengurangkan tarif air. Berikutan janji pilihan raya, bermula pada tahun 2008 negeri Selangor memberi subsidi kepada penggunanya dengan harga RM132 juta/tahun (kira-kira AS $ 40 juta) hasil daripada pemberian "air percuma" (pertama 20 m3) kepada kira-kira 1.5 juta isi rumah. Presiden Water Watch Pulau Pinang, Prof. Dr. Chan Ngai Weng telah menyeru agar menghapuskan subsidi air untuk menggalakkan pemuliharaan air. Pada tahun 2009, Kerajaan Negeri Pulau Pinang memberi subsidi pengguna domestik dengan RM43 juta (kira-kira US $ 12 juta). Kerajaan Negeri Pulau Pinang keberatan untuk mengkaji semula tarif air rendahnya, walaupun kajian kaji selidik pasaran yang dijalankan oleh utiliti air negeri dan NGO Water Watch Penang menunjukkan bahawa majoriti pengguna air sanggup membayar kenaikan tarif "munasabah" selagi perkhidmatan itu dikekalkan pada standard yang tinggi. Walaupun bekalan air di negeri Pulau Pinang diswastakan, tarif paling rendah di Malaysia disebabkan oleh subsidi. Bil air kediaman adalah dalam perintah RM 2.5 sebulan.[22] Walaupun dengan tarif terendah dalam negara, Air Bukan Hasil (NRW) di Pulau Pinang adalah yang terendah di negara pada 18.4% pada tahun 2010.[23]

Rujukan[sunting | sunting sumber]

  1. ^ a b c Joint Monitoring Program for Water Supply and Sanitation:Access data for Malaysia, retrieved on 5 December 2010
  2. ^ a b c d International Benchmarking Network for Water and Sanitation Utilities:Country Report Malaysia Diarkibkan 2009-04-15 di Wayback Machine, retrieved on 5 December 2010
  3. ^ a b c Food and Agriculture Organisation of the United Nations (FAO) Aquastat: Malaysia
  4. ^ Earthtrends Country Profile:Water Resources and Freshwater Ecosystems – Malaysia Diarkibkan 2012-03-19 di Wayback Machine, 2003
  5. ^ Pahang-Selangor Raw Water Transfer (PPAMPS) Diarkibkan 2010-11-14 di Wayback Machine, retrieved on 4 December 2010
  6. ^ a b Syarikat Bekalan Air Selangor Sdn Bhd (SYABAS): History of Water Supply Services in Kuala Lumpur, Selangor and Putrajaya
  7. ^ The Malay Mail:Kelau Dam project: Need to look for other options Diarkibkan 2010-09-16 di Wayback Machine, 15 September 2010
  8. ^ The World Bank Group/PPIAF:Selangor State (Malaysia): The Largest NRW Reduction Contract, p. 11-15, in: The Challenge of Reducing Non-Revenue Water (NRW) in Developing Countries - How the Private Sector Can Help:A Look at Performance-Based Service Contracting, December 2006
  9. ^ a b International Benchmarking Network for Water and Sanitation Utilities:Utility Report SYABAS Diarkibkan 2010-03-01 di Wayback Machine, retrieved on 5 December 2010
  10. ^ a b c A Glimpse at Water Supply in Malaysia (Past and Present) Diarkibkan 2011-07-22 di Wayback Machine, no author, no date (estimated date around 2005)
  11. ^ a b c d e f World Bank Group - Private Participation in Infrastructure Database:Datasets for Malaysia and water, retrieved on 5 December 2010
  12. ^ Global Water Intelligence:Getting the ball rolling again in Selangor, March 2011, p. 36
  13. ^ "Selangor State". Remunicipalisation tracker. Dicapai pada 25 May 2015.
  14. ^ a b Reforming the Water Sector in Malaysia, by Lee Koon Yew, National Water Services Commission of Malaysia, 2010
  15. ^ a b c d e PAAB: National Water Services Industry Restructuring Initiatives, retrieved on 8 December 2010
  16. ^ a b PAAB:Changes Under The National Water Services Industry Restructuring Initiatives Diarkibkan 2016-03-04 di Wayback Machine, retrieved on 4 December 2010
  17. ^ Ministry of Energy, Green Technology and Water:Corporatisation of State Water Diarkibkan 2010-12-31 di Wayback Machine, retrieved on 5 December 2010
  18. ^ JPP:Sewerage services department:About us
  19. ^ Water Environment Partnership in Asia :The Perbadanan Bekalan Air Pulau Pinang Sdn Bhd (PBAPP): A Good Example of Corporate Social Responsibility of a Private Water Company in Malaysia, by Chan Ngai Weng, Water Watch Penang
  20. ^ Ministry of Energy, Green Technology and Water:Water tariff Diarkibkan 2010-11-21 di Wayback Machine, retrieved on 4 December 2010
  21. ^ International Benchmarking Network for Water and Sanitation Utilities:World Tariffs Map:Jakarta Diarkibkan 2016-03-04 di Wayback Machine, accessed on 17 October 2010
  22. ^ Water subsidies should also go Diarkibkan 2011-07-28 di Wayback Machine, By Prof Dr Chan Ngai Weng, President Water Watch Penang, 2010
  23. ^ PBAPP Facts and Figures - NRW Diarkibkan 2013-07-24 di Wayback Machine, quoting the Malaysia Water Industry Guide 2011, accessed on 15 July 2013

Bacaan lanjut[sunting | sunting sumber]

Pautan luar[sunting | sunting sumber]

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Bekalan_air_dan_sanitasi_di_Malaysia&oldid=5361652"