Geseran gusi-lelangit tak bersuara
| Nombor AFA | 182 | ||
|---|---|---|---|
| Pengekodan | |||
| X-SAMPA | s\ | ||
| |||
| Sampel audio | |||
Geseran gusi-lelangit tak bersuara ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam sebilangan bahasa lisan, dilambangkan oleh aksara ɕ dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA), dan s\ dalam X-SAMPA.
Ia lazim didapati pada Bahasa Mandarin dituturkan di tanah besar China dan pulau Taiwan; walau bagaimanapun ia terganti dengan geseran gusi tak bersuara (yakni /s/) dalam bahasa Mandarin tuturan Malaysia dipengaruhi bahasa-bahasa serumpun seperti bahasa Kantonis, serta bahasa Melayu yang berperanan sebagai bahasa perantara antara kaum yang tiada bunyi konsonan ini.[1]
Features
[sunting | sunting sumber]
Ciri-ciri geseran gusi-lelangit tak bersuara:
- Cara artikulasinya adalah geseran sibilan, iaitu dihasilkan dengan menghalakan aliran udara melalui alur di antara lidah dan deaerah artikulasi ke hujung tajam gigi, menimbulkan gelora yang kuat.
- Daerah artikulasinya ialah gusi lelangit (belakang gusi laminal terlelangit), iaitu disebut dengan bahagian depan lidah di belakang batas gusi, dan bahagian tengah lidah dinaikkan ke arah lelangit.
- Jenis pembunyiannya adalah tak bersuara, iaitu dihasilkan tanpa getaran pita vokal.
- Ini ialah satu konsonan lisan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
- Ini ialah satu konsonan tengah, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui tengah lidah dan bukan sisinya.
- Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.
Penggunaan
[sunting | sunting sumber]| Bahasa | Perkataan | IPA | Erti | Catatan | |
|---|---|---|---|---|---|
| Catalonia[2] | [[[Ortografi bahasa Catalonia|xinxa]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ˈɕinʲɕə] | 'pepijat' | Rujuk fonologi bahasa Catalonia | |
| Cina | Mandarin | [[[Aksara Cina|西安]]] Error: {{Lang}}: unrecognized language tag: zh-cmn-Hani (help)/Xī'ān | [ɕi˥ an˥] | 'Xi'an' | Dibezakan dengan /ʂ/. Rujuk Bahasa Mandarin Baku |
| Chuvash | [[[Abjad Cyril|çиçĕм]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ˈɕiɕ̬əm] | 'kilat' | Dibezakan dengan /ʂ/ dan /s/. | |
| Denmark | [[[Abjad Rumi|sjæl]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ɕɛːlˀ] | 'jiwa' | Rujuk fonologi bahasa Denmark | |
| Jepun[3] | 塩/shio | [ɕio] | 'garam' | Rujuk fonologi bahasa Jepun | |
| Kabardia | щэ | [ɕɛ] | 'hundred' | ||
| Korea | [[[Hangul|시장]]] Error: {{Lang}}: unrecognized script: kang for code: ko (help)/sijang | [ɕid͡ʑaŋ] | 'pasar' | Rujuk fonologi bahasa Korea | |
| Poland[4] | [[[Ortografi bahasa Poland|śruba]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ɕruba] | 'screw' | Dibezakan dengan /ʂ/. Rujuk fonologi bahasa Poland | |
| Rusia | счастью | [ˈɕɕasʲtʲju] | 'kebahagiaan' | Dibezakan dengan /ʂ/ dan /sʲ/. Rujuk fonologi bahasa Rusia | |
| Sweden | [[[Abjad Sweden|kjol]]] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) | [ɕuːl] | 'skirt' | Rujuk fonologi bahasa Sweden | |
| Tibet | Loghat Lhasa | བཞི་ | [ɕi˨˧] | 'empat' | Dibezakan dengan /ʂ/. |
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ Huang Ting; Chang Yueh-chin; Hsieh Feng-fan (December 2016). "Articulatory Characteristics of the Coronal Consonants in Malaysian Mandarin: With Special Reference to the Non-"Canonical" Sibilants". Tsing Hua Journal of Chinese Studies. Universiti Kebangsaan Tsing Hua. 46 (4): 775–9. doi:10.6503/THJCS.2016.46(4).03.
- ^ Recasens & Pallarès (2001:?)
- ^ Okada (1991:94)
- ^ Jassem (2003:103)
Bibliografi
[sunting | sunting sumber]- Jassem, Wiktor (2003), "Polish", Journal of the International Phonetic Association 33 (1): 103-107
- Okada, Hideo (1991), "Phonetic Representation:Japanese", Journal of the International Phonetic Association 21 (2): 94-97
- Recasens, Daniel & Maria Dolores Pallarès (2001), "Coarticulation, Assimilation and Blending in Catalan Consonant Clusters", Journal of Phonetics 29 (3): 273-301