Geseran belakang gusi tak bersuara
| Nombor AFA | 134 | ||
|---|---|---|---|
| Pengekodan | |||
| X-SAMPA | S | ||
| |||
| Sampel audio | |||
Geseran belakang gusi tak bersuara ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam kebanyakan/sebilangan bahasa lisan, dilambangkan oleh aksara ʃ dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA) dan S dalam X-SAMPA.
Bunyi konsonan ini didapati dalam bahasa Melayu melalui kata serapan bahasa Arab dieja dengan huruf ش syin[1]:112 (turut dieja sedemikian dalam tulisan Jawi) atau bahasa Inggeris. Bunyi ini dirumikan berlambang dwihuruf sy (contohnya: syarat, Musytari dan skuasy) dalam sistem Ejaan yang Disempurnakan disetujui Malaysia dan Indonesia pada tahun 1972;[2] sebelum ini ia hanya diwakili mengikut gaya ejaan diperkenalkan hasil pengaruh Barat - Ejaan Rumi Baharu di Malaysia mengeja bunyi ini dengan dwilambang sh mengikut kelaziman bahasa Inggeris dipelopori Richard James Wilkinson manakala sistem-sistem ejaan Republik dan van Ophuijsen di Indonesia menggunakan dwilambang sj mengikut kelaziman bahasa Belanda.[2][3]
Ciri-ciri[sunting | sunting sumber]
Ciri-ciri geseran belakang gusi tak bersuara:
- Cara artikulasinya adalah geseran sibilan, iaitu dihasilkan dengan menghalakan aliran udara melalui alur di antara lidah dan deaerah artikulasi ke hujung tajam gigi, menimbulkan gelora yang kuat.
- Daerah artikulasinya adalah lelangit-gusi, iaitu belakang gusi melengkung (separa dipalatalkan), dalam erti kata lain disebut dengan daun lidah di belakang batas gusi, dan bahagian hadapan lidah dilengkungkan ke arah lelangit.
- Jenis pembunyiannya adalah tak bersuara, iaitu dihasilkan tanpa menggetarkan pita
- Ini ialah satu konsonan lisan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
- Ini ialah satu konsonan tengah, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui tengah lidah dan bukan sisinya.
- Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.
Penggunaan[sunting | sunting sumber]
| Bahasa | Perkataan | IPA | Erti | Catatan | |
|---|---|---|---|---|---|
| Melayu | [[[Ortografi bahasa Melayu|sy'arikat]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda cacat (bantuan) | [ʃarikat] | 'syarikat' | Rujuk fonologi bahasa Melayu | |
| Arab | Baku[4] | شمس | [ʃams] | 'matahari' | Rujuk fonologi bahasa Arab |
| Belanda[5] | [[[Ortografi bahasa Belanda|sjabloon]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ʃabloun] | 'templat' | Mungkin juga [sʲ]. Rujuk fonologi bahasa Belanda | |
| Esperanto | [[[Ortografi bahasa Esperanto|ŝelko]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ʃelko] | 'pita ambin' | Rujuk fonologi bahasa Esperanto | |
| Georgia[6] | შარი | [ˈʃɑɾi] | 'merungut' | ||
| Inggeris | [[[Ortografi bahasa Inggeris|sheep]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ʃiːp] | 'biri-biri' | Rujuk fonologi bahasa Inggeris | |
| Itali[7] | [[[Abjad Itali|fasce]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈfaʃʃe] | 'jalur-jalur' | Rujuk fonologi bahasa Itali | |
| Jerman | [[[Ortografi bahasa Jerman|schön]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ʃøːn] | 'cantik' | Rujuk fonologi bahasa Jerman | |
| Perancis[8] | [[[Ortografi bahasa Perancis|cher]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ʃɛʁ] | 'mahal' | Rujuk fonologi bahasa Perancis | |
| Portugis[9] | [[[Ortografi bahasa Portugis|cheirar]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ʃeiˈɾaɾ] | 'menghidu' | Rujuk fonologi bahasa Portugis | |
| Sepanyol | Andalusian | chico | [ˈʃiko̞] | 'budak lelaki' | |
| Rioplatense | mayo | [maˈʃo] | 'bulan Mei' | ||
| Chile | chileno | [ʃiˈle̞no̞] | 'orang Chile' | ||
| Zapotec | Tilquiapan[10] | xana | [ʃana] | 'bagaimana?' | |
Rujukan[sunting | sunting sumber]
- ^ Zaharani Ahmad; Maizura Osman; Nor Hashimah Jalaluddin (2011). "Penyerapan dan pengubahsuaian konsonan Arab dalam Bahasa Melayu". Jurnal Bahasa. Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia. 1: 109–130.
- ^ a b Asmah Haji Omar (1989), "The Malay Spelling Reform", Journal of the Simplified Spelling Society (2): 9–13, diarkibkan daripada yang asal pada 26 Ogos 2011
- ^ S. Takdir Alisjahbana (1976). Language Planning for Modernization: The Case of Indonesian and Malaysian. Den Haag: Mouton & Co. m/s. 61–62. ISBN 9783110819106.
- ^ Thelwall (1990:37)
- ^ Gussenhoven (1992:46)
- ^ Shosted & Chikovani (2006:255)
- ^ Rogers & d'Arcangeli (2004:117)
- ^ Fougeron & Smith (1993:73)
- ^ Cruz-Ferreira (1995:91)
- ^ Merrill (2008:108)
Bibliografi[sunting | sunting sumber]
- Cruz-Ferreira, Madalena (1995), "European Portuguese", Journal of the International Phonetic Association, 25 (2): 90–94
- Ladefoged, Peter (2005). Vowels and Consonants (ed. Second). Blackwell. Text "authorlink-Peter Ladefoged" ignored (bantuan)
- Merrill, Elizabeth (2008), "Tilquipan Zapotec", Journal of the International Phonetic Association, 38 (1): 107–114
- Rogers, Derek; d'Arcangeli, Luciana (2004), "Italian", Journal of the International Phonetic Association, 34 (1): 117–121
- Shosted, Ryan K.; Vakhtang, Chikovani (2006), "Standard Georgian", Journal of the International Phonetic Association, 36 (2): 255–264
- Thelwall, Robin (1990), "Illustrations of the IPA: Arabic", Journal of the International Phonetic Association, 20 (2): 37–41