Malaran tak geser sisian gusi tervelar

IPA – nombor	209
IPA – teks	ɫ
IPA – imej
Entiti	ɫ
X-SAMPA	5
Kirshenbaum	l<vzd>
Contoh bunyi

Malaran tak geser sisian gusi tervelar atau terfarinks ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam sebilangan bahasa lisan, dilambangkan oleh aksara ɫ dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA), dan 5 dalam X-SAMPA.

Pemvelaran atau pemfarinksan secara amnya dikaitkan dengan penyebutan konsonan koronal yang menghampiri gigi, maka l gelap kedengaran lebih bersifat gigi atau gusi, sementara l jelas cenderung berada di sekitar gusi.

Ciri-ciri

Ciri-ciri tamparan sisian gusi tervelar:

• Cara artikulasinya ialah malaran tak geser, iaitu dihasilkan dengan merapatkan dua alat artikulasi tanpa menyempitkan rongga vokal sehingga terhasilnya arus udara yang bergelora.
• Daerah artikulasinya adalah gigi atau gusi, iaitu disebut dengan hujung lidah (atau jarang sekali, daun lidah) pada batas gusi, serentak dengan artikulasi sekunder dalam bentuk pemvelaran atau pemfarinksan, iaitu belakang lidah menghampiri lelangit lembut (velum), atau ke arah kerongkong.
• Jenis pembunyiannya adalah bersuara, iaitu pita vokal bergelar ketika penyebutan.
• Ini ialah satu konsonan lisan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
• Ini ialah satu konsonan sisian, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui sisi lidah dan bukan tengahnya.
• Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.

Penggunaan

Bahasa		Perkataan	IPA	Erti	Catatan
Albania		halla	[ˈhaɫa]	'ketiak'
Arab	Baku	الله	[ʔɑɫˈɫɑːh]	'Allah'	Juga ditranskripsi sebagai ‹lˤ›. Rujuk fonologi bahasa Arab
Catalonia	loghat Timur	til·la	[ˈtiɫːə]	'linden'	Rujuk fonologi bahasa Catalonia
Belanda	Belgium	bal	[bɑɫ]	'bola'	Alofon pascavokal bagi /l/. Rujuk fonologi bahasa Belanda
Gaelik Scot		Mallaigcode: gla promoted to code: gd	[ˈmaʊɫækʲ]	'Mallaig'
Inggeris	RP dan GA	peel	[pʰiːɫ]	'kulit (oren)'	Rujuk fonologi bahasa Inggeris
	Scotland	loch	[ɫɔx]	'tasik'
Ireland		lá	[ɫɑː]	'hari'	Rujuk fonologi bahasa Ireland
Norway	loghat utara	spelle	[spæɫːe]	'bermain'	Rujuk fonologi bahasa Norway
Poland	loghat timur	łapa	[ˈɫapa]	'kaki (haiwan)'	Berpadan dengan /w/ dalam bahasa Poland piawai. Rujuk fonologi bahasa Poland
Portugis	Eropah	mil	[miɫ̪]	'seribu'	Rujuk fonologi bahasa Portugis
Rusia		малый	[ˈmɑɫ̪ɨj]	'kecil'	Rujuk fonologi bahasa Rusia
St’át’imcets		qaoḻ	[qáɫ]	'teruk'
Turki		kızıl	[kɯzɯɫ]	'merah'	Rujuk fonologi bahasa Turki

Rujukan

• Cruz-Ferreira, Madalena (1995), "European Portuguese", Journal of the International Phonetic Association 25 (2): 90-94
• Daniel, Jones & Ward Dennis (1969), The Phonetics of Russian, Cambridge University Press
• Recasens, Daniel & Aina Espinosa (2005), "Articulatory, positional and coarticulatory characteristics for clear /l/ and dark /l/: evidence from two Catalan dialects", Journal of the International Phonetic Association 35 (1): 1-25
• Roca, Iggy & Wyn Johnson (1999), written at Essex, A Course in Phonology, Blackwell Publishing, ISBN 0-631-21346-5
• Verhoeven, Jo (2005), "Belgian Standard Dutch", Journal of the International Phonetic Association 35 (2): 243-247
• Watson, Janet (2002), The Phonology and Morphology of Arabic, Oxford University Press