Republik Kelima Korea Selatan
Republik Korea 대한민국 大韓民國 | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1981–1987 | |||||||||
| |||||||||
| Lagu kebangsaan: 애국가 "Aegukga" | |||||||||
| Mohor negara "국새" .svg) | |||||||||
 | |||||||||
| Ibu negara | Seoul | ||||||||
| Bahasa yang umum digunakan | Bahasa Korea | ||||||||
| Kerajaan | Republik separa presiden satuan di bawah autoritarian diktator tentera | ||||||||
| Presiden | |||||||||
• 1981–1988 | Chun Doo-hwan | ||||||||
| Perdana Menteri | |||||||||
• 1981–1982 | Nam Duck-woo | ||||||||
• 1982 | Yoo Chang-soon | ||||||||
• 1982–1983 | Kim Sang-hyup | ||||||||
• 1983–1984 | Chin Iee-chong | ||||||||
• 1985–1987 | Lho Shin-yong | ||||||||
• 1987 | Lee Han-key (pemangku) | ||||||||
• 1987–1988 | Kim Chung-yul | ||||||||
| Badan perundangan | Perhimpunan Kebangsaan | ||||||||
| Era Sejarah | Perang Dingin | ||||||||
• Didirikan | 3 Mac 1981 | ||||||||
| 16 Disember 1987 | |||||||||
| 19 Disember 1987 | |||||||||
| Mata wang | Won Korea Selatan | ||||||||
| |||||||||
.svg)
.svg)
Sebahagian daripada siri tentang |
|---|
| Sejarah Korea Selatan |
 |
 Portal Korea Selatan |
Republik Korea Selatan yang kelima ialah kerajaan Korea Selatan dari Mac 1981 hingga Disember 1987.[1]
Republik kelima telah ditubuhkan pada bulan Mac 1981 oleh Chun Doo-hwan, yang juga rakan sejawat tentera bagi presiden dan diktator lama Park Chung-hee, selepas ketidakstabilan politik dan pemerintahan tentera semasa republik keempat itu terutama sejak pembunuhan Park yang berlaku pada Oktober 1979. Republik kelima itu telah diperintah oleh Chun dan Parti Keadilan Demokratik sebagai diktator de facto dan negara satu parti untuk mereformasi secara meluas Korea Selatan untuk pendemokrasian dan merungkai sistem autokratik Park. Republik kelima menghadapi tentangan yang semakin meningkat daripada gerakan pendemokrasian Pemberontakan Gwangju, dan Pergerakan Demokrasi Jun 1987 yang menyebabkan pemilihan Roh Tae-woo pada pilihan raya presiden Disember 1987. Republik kelima itu dibubarkan tiga hari selepas pilihan raya selepas menerima pakai perlembagaan baharu yang meletakkan asas bagi sistem demokrasi yang agak stabil Republik Korea keenam sekarang.
Sejarah[sunting | sunting sumber]
Latar belakang[sunting | sunting sumber]
Park Chung-hee telah berkhidmat sebagai pemimpin Korea Selatan sejak Julai 1961. Beliau ialah seorang diktator tentera de facto dan mengekalkan kuasa hampir mutlaknya melalui saluran undang-undang dan juga secara haram. Park pada asalnya berkuasa sebagai Pengerusi Majlis Tertinggi Pembinaan Semula Negara dua bulan selepas rampasan kuasa 16 Mei (yang dipimpinnya) menggulingkan Republik Kedua Korea. Majlis Tertinggi menubuhkan kerajaan junta tentera sementara yang mengutamakan pembangunan ekonomi Korea Selatan, tetapi menghadapi tekanan kuat dari Amerika Syarikat untuk memulihkan pemerintahan awam. Pada tahun 1963, Park melepaskan jawatan tenteranya untuk bertanding sebagai orang awam dalam pilihan raya presiden Oktober 1963, mengalahkan penyandang Presiden Yun Posun dan merasmikan Republik Ketiga Korea dua bulan kemudian pada bulan Disember. Republik Ketiga telah dibentangkan sebagai langkah kembali kepada kerajaan awam di bawah Perhimpunan Kebangsaan, tetapi hakikat sebenarnya ialah kesinambungan pemerintahan diktator ketenteraan Park dan kerajaan kebanyakannya adalah ahli Majlis Tertinggi. Park memenangi pemilihan semula dalam pilihan raya presiden 1967, dan Perhimpunan Kebangsaan meluluskan pindaan perlembagaan yang membenarkannya berkhidmat untuk penggal ketiga, yang dimenanginya dalam pilihan raya presiden 1971 ketika menentang Kim Dae-jung. Pada Disember 1971, Park mengisytiharkan darurat. Pada 10 Oktober 1972, Park melancarkan rampasan kuasa sendiri yang dikenali sebagai Pemulihan Oktober, membubarkan Perhimpunan Kebangsaan, menggantung perlembagaan, dan mengisytiharkan undang-undang tentera di seluruh negara. Park menugaskan kerja pada perlembagaan serba baharu, yang dikenali sebagai Perlembagaan Yushin, yang pada asasnya memformalkan kuasa diktatornya yang telah lama dipegang dan menjaminnya sebagai presiden seumur hidup. Pada 21 November 1972, Perlembagaan Yushin telah diluluskan dalam referendum perlembagaan Korea Selatan 1972 dengan 92.3% undi dan mula berkuat kuasa, membubarkan Republik Ketiga dan menubuhkan Republik Keempat Korea.
Penubuhan[sunting | sunting sumber]
Populariti Park di Korea Selatan merosot pada tahun 1970-an, apabila pertumbuhan ekonomi pada tahun 1960-an mula perlahan dan orang ramai menjadi lebih kritikal terhadap autoritarianismenya. Pada 26 Oktober 1979, Park telah dibunuh di rumah perlindungan oleh Kim Jae-gyu, pengarah Agensi Perisikan Pusat Korea (KCIA), menyebabkan kekacauan politik di Korea Selatan. Pengganti Park, Choi Kyu-hah, adalah seorang presiden yang tidak berkesan yang kebanyakannya diabaikan oleh elit politik. Pada bulan Disember, Mejar Jeneral Chun Doo-hwan, Pengerusi Komando Keselamatan Pertahanan dan bekas rakan tentera Park, menggulingkan kerajaan Choi dalam Rampasan kuasa 12 Disember, dan dalam beberapa bulan selepas itu mendapat kawalan ke atas kebanyakan peralatan kerajaan. Pada Mei 1980, Chun melancarkan Rampasan kuasa 17 Mei yang menubuhkan pemerintahan diktator tentera di bawah Majlis Penyatuan Semula Kebangsaan dan mengisytiharkan undang-undang tentera. Chun secara ganas menindas gerakan demokrasi Pemberontakan Gwangju yang seterusnya menentang pemerintahannya di Gwangju, yang dianggarkan 200-600 orang mungkin telah mati. Pada bulan Ogos, Choi meletak jawatan dan Chun telah dipilih sebagai Presiden dalam pilihan raya presiden 1980 oleh Majlis Kebangsaan, bertanding tanpa bertanding dan memenangi 99.37% undi. Pada bulan Oktober, Chun memansuhkan semua parti politik dan menubuhkan partinya sendiri, Parti Keadilan Demokratik, yang secara berkesan merupakan penjenamaan semula Parti Republik Demokratik Park yang memerintah Korea Selatan sejak 1963. Tidak lama selepas itu, satu perlembagaan baru telah digubal yang, walaupun jauh kurang autoritarian daripada Perlembagaan Yusin Park, masih memberikan kuasa yang agak luas kepada presiden.
Republik Kelima Korea telah dirasmikan secara rasmi pada 3 Mac 1981, apabila Chun dilantik sebagai Presiden selepas dipilih semula dalam pilihan raya presiden Februari 1981.
Pendemokrasian[sunting | sunting sumber]
Walaupun Chun secara beransur-ansur meleraikan struktur kerajaan yang sangat terpusat yang ditubuhkan oleh Park, jawatan presidennya dibelenggu oleh kemarahan orang ramai terhadap tindakbalasnya terhadap Pemberontakan Gwangju pada tahun 1980. Pembunuhan itu telah menyatukan momentum sokongan seluruh negara untuk demokrasi, dan ramai orang memprotes menuntut pendemokrasian yang lebih pantas. Chun menyusun semula sistem kerajaan dan mewujudkan banyak kementerian baharu, tetapi Korea Selatan kekal sebagai negara satu parti secara de facto di bawah Parti Keadilan Demokratik, dan kebanyakan pilihan raya pada era ini tidak dianggap sah. Namun begitu, Chun mempunyai kuasa yang jauh lebih rendah daripada Park, dan dengan beberapa pengecualian, pemerintahannya agak lebih lembut.
Pada pertengahan 1980-an, Chun mula membebaskan tahanan politik yang ditangkap semasa beliau naik ke tampuk kuasa. Pada tahun 1985, Korea Baru dan Parti Demokratik (NKDP) telah diasaskan sebagai pengganti Parti Demokratik Baru, termasuk pemimpin pembangkang terkenal Kim Dae-jung dan Kim Young-sam, dan berkempen dengan tumpuan kepada hak demokrasi yang lebih besar.[2] NKDP menjadi pembangkang dalam Perhimpunan Kebangsaan selepas kejayaan besar dalam pilihan raya perundangan Korea Selatan 1985, dengan hanya 6% kurang undi daripada Parti Keadilan Demokratik Chun. Dilaporkan, kejayaan pilihan raya NKDP mengejutkan dan menimbulkan kemarahan Chun. Walau bagaimanapun, pada tahun 1986 NKDP mengalami konflik ideologi dalaman mengenai keterukan tentangan terhadap Chun, dan pada tahun 1987 puak Kim Young-sam berpecah untuk membentuk Parti Demokratik Penyatuan.
Pembubaran[sunting | sunting sumber]
Pada bulan Januari 1987, kematian Bak Jongcheol telah menyebabkan kemarahan dalam gerakan pendemokrasian dan mencetuskan bantahan yang meluas. Bak, seorang pelajar di Universiti Kebangsaan Seoul dan aktivis gerakan demokrasi, telah meninggal dunia disebabkan punca-punca yang berkaitan dengan penyeksaan polis selepas ditangkap dalam sebuah protes. Pada Jun 1987 pula, kematian Lee Han-yeol, seorang penunjuk perasaan yang dibunuh oleh bom tangan gas pemedih mata polis semasa salah satu demonstrasi yang membantah kematian Bak, menyebabkan pergerakan demokrasi memberi tekanan yang tidak henti-henti kepada Chun. Penunjuk perasaan menuntut pilihan raya diadakan, serta memulakan reformasi demokrasi lain, termasuk pilihan raya presiden secara langsung. Pada 10 Jun, Chun mengumumkan pemilihan Roh Tae-woo sebagai presiden seterusnya, yang kemudian ditentang oleh penunjuk perasaan. Bagaimanapun, kerana tidak mahu melakukan keganasan sebelum berlangsungnya Sukan Olimpik 1988 dan percaya bahawa Roh boleh memenangi pilihan raya yang sah kerana perpecahan dalam pembangkang, Chun dan Roh bersetuju dengan tuntutan utama pilihan raya presiden secara langsung dan pemulihan kebebasan awam. Pada 16 Disember 1987, Roh memenangi pilihan raya presiden 1987 dengan 36.6% undi, pilihan raya nasional pertama yang tulus di Korea Selatan dalam dua dekad. Tiga hari kemudian pada 19 Disember, perlembagaan baharu yang sangat demokratik dan liberal berkuat kuasa, membubarkan Republik Kelima dan menubuhkan Republik Korea Keenam semasa. Chun menamatkan penggalnya dan menyerahkan jawatan presiden kepada Roh pada 25 Februari 1988.
Ekonomi[sunting | sunting sumber]
Republik Kelima mengalami kesukaran ekonomi pada separuh pertama 1980-an, apabila hutang luar negara menjadi isu utama selepas pembangunan ekonomi yang pesat pada 1960-an dan 1970-an. Banyak masalah timbul seperti skandal Lee–Chang, skandal kewangan pertama semasa kepresidenan Chun, dan pembongkaran Kumpulan Antarabangsa, sebuah konglomerat utama Korea. Kejatuhan harga minyak, kejatuhan nilai dolar AS, dan kejatuhan kadar faedah turut menjejaskan ekonomi negara.
Menjelang pertengahan 1980-an, ekonomi Korea Selatan bertambah baik, dengan industri berteknologi tinggi seperti pembuatan elektronik dan semikonduktor menjadi lebih makmur. Pada tahun 1986, Hyundai Motors mula mengeksport model Pony dan Excel ke Amerika Syarikat, isyarat pertama bahawa Korea Selatan mula bersaing dengan negara maju dalam industri automotif. Disebabkan eksport tersebut juga, keluaran negara kasar (KNK) berkembang pesat dan kadar pertumbuhan purata tahunan kekal sekitar 10%. Pada tahun 1987, KNK per kapita melebihi $3,000. Permulaan penyiaran televisyen berwarna pada tahun 1980 juga merupakan petanda pertumbuhan ekonomi.
Ekonomi Korea Selatan terus dikuasai oleh konglomerat milik keluarga yang dikenali sebagai chaebol dan pengaruh mereka berkembang semasa Republik Kelima. Saham 10 konglomerat terbesar dalam keluaran negara kasar meningkat daripada 33% pada tahun 1979 kepada 54% pada tahun 1989, manakala bilangan syarikat gabungan dalam 30 buah konglomerat terbesar meningkat daripada 126 buah syarikat pada tahun 1970 kepada 429 buah syarikat pada tahun 1979 dan 513 buah pada tahun 1989. Liberalisasi import menyaksikan kemasukan keluaran pertanian dan ternakan berkembang. Bagaimanapun, dasar kerajaan menyediakan persekitaran yang menggalakkan bagi syarikat besar, manakala ekonomi luar bandar rosak teruk akibat pengimportan produk pertanian asing yang murah. Kadar sara diri bijirin pula jatuh daripada 86% pada tahun 1970 kepada 48.4% pada tahun 1985. Oleh itu, produk pertanian dan ternakan asing menduduki sebahagian besar makanan yang digunakan oleh rakyat Korea Selatan. Walaupun kawasan bandar berkembang dalam kekayaan dan saiz, sebaliknya penduduk luar bandar merosot dengan cepat, dan ramai petani dari luar bandar berhijrah ke bandar. Pendatang luar bandar pula sering hidup dalam kemiskinan di bahagian paling bawah masyarakat bandar, terlibat dalam kerja perindustrian atau perkhidmatan, dan kadang kala aktiviti haram.
Hubungan antarabangsa[sunting | sunting sumber]
Republik Kelima secara terbuka mengekalkan hubungan rapat dengan Amerika Syarikat dan Jepun di bawah panji anti-komunisme, mempromosikan Perikatan Segi Tiga Korea-AS-Jepun. Pendirian kuat kerajaan Chun yang pro-Amerika menyebabkan tindak balas Anti-Amerika dalam gerakan pendemokrasian, yang selama ini dicurigai oleh Amerika Syarikat bersama-sama gerakan mahasiswa yang lain. Walaupun hubungan ketenteraan dengan Jepun kukuh, Republik Kelima menyaksikan juga peningkatan sentimen Anti-Jepun di Korea Selatan disebabkan oleh pelbagai pertikaian budaya dan politik, kebanyakannya berkaitan dengan sejarah pemerintahan Jepun di Korea. Contohnya termasuk kontroversi buku teks sejarah Jepun dan masalah dengan sistem imigresen Jepun untuk orang Korea Zainichi.
Hubungan Korea Selatan dengan Korea Utara menjadi cair semasa permulaan Republik Kelima, dan cadangan rancangan penyatuan diumumkan, tetapi hanya mempunyai syarat yang baik untuk negara masing-masing dan kebanyakannya digunakan untuk propaganda. Hubungan Korea Utara memburuk pada tahun 1983 selepas pengeboman Rangoon, percubaan membunuh Presiden Chun semasa lawatan negara di Rangoon, Burma. Tiga ejen Korea Utara meletupkan bom di Makam Martir yang berniat untuk membunuh Chun semasa upacara meletakkan kalungan bunga untuk memperingati Aung San. Letupan itu membunuh 21 orang, termasuk empat ahli politik kanan Korea Selatan: Menteri Luar Negeri Lee Beom-seok, Menteri Aumber Kuasa Suh Sang-chul, Menteri Perancangan Ekonomi dan Timbalan Perdana Menteri Suh Suk-Joon, dan Menteri Perdagangan dan Industri Kim Dong-Whie. Pada September 1984, hubungan bertambah baik apabila Korea Utara menghantar sejumlah besar bantuan kepada Korea Selatan semasa banjir besar. Bantuan itu diterima Chun walaupun Korea Utara cuba membunuhnya kurang setahun sebelumnya. Pada tahun 1985, Chun mencadangkan sidang kemuncak antara Korea yang akhirnya diadakan pada bulan September di Seoul. Sidang kemuncak itu dianggap sebagai kejayaan dalam hubungan antara Korea, tetapi pengeboman Korean Air Flight 858 pada 29 November 1987 oleh ejen Korea Utara merosakkan hubungan semula.
Republik Kelima meneruskan pendirian pro-Barat Korea Selatan secara terbuka dan menggalakkan hubungan diplomatik yang lebih kukuh dengan negara-negara NATO di Eropah, dengan harapan dapat membentuk hubungan ekonomi yang lebih erat dengan Komuniti Eropah. Republik Kelima juga mula menjalin hubungan diplomatik dengan pelbagai negara Afrika dan Asia, termasuk Emiriah Arab Bersatu, Lubnan, Pakistan, Brunei, dan Bhutan.
Rujukan[sunting | sunting sumber]
- ^ Hinton, Harold C. (1983). Korea under new leadership : the Fifth Republic. New York, NY: Praeger. ISBN 0-03-063284-6. OCLC 9219028.
- ^ Kim, C. I. Eugene (1986). "South Korea in 1985: An Eventful Year Amidst Uncertainty". Asian Survey. 26 (1): 66–77. doi:10.2307/2644094. ISSN 0004-4687. JSTOR 2644094.