Unsur kimia
Unsur kimia (Jawi: عنصور كيميا ), biasanya dipanggil unsur, ialah bahan yang tidak dapat dibahagi atau ditukar kepada bahan lain dengan kaedah kimia biasa. Zarah paling kecil bagi unsur ialah atom, yang terdiri daripada elektron yang melingkari nukleus yang mengandungi proton dan neutron.
Nombor atomik bagi sesuatu unsur, Z adalah sama dengan nombor proton dalam atom unsur. Contohnya, karbon, unsur dengan nombor atomik 6, mempunyai 6 proton dalam nukleusnya. Semua atom dalam unsur mempunyai nombor atomik yang sama dan nombor proton yang sama. Tetapi, atom unsur yang sama mungkin berbeza dari segi bilangan neutron, dan dikenali sebagai isotop unsur. Jisim atomik sesuatu unsur, A, disukat dalam unit jisim atomik (iok) dan hampir sama dengan jumlah bilangan proton dan neutron dalam nukleus sesuatu unsur. Sebilangan unsur adalah radioaktif dan dalam proses pereputan radioaktif.
Unsur yang paling ringan ialah hidrogen dan helium, yang merupakan unsur yang pertama terbentuk pada Letupan Besar (Big Bang). Semua unsur yang lebih berat adalah dibuat sama ada secara semula jadi atau sintetik melalui pelbagai cara nukleosintesis.
Seperti mana pada tahun 2005, terdapat hanya 116 unsur yang diketahui, di mana 91 terbentuk secara semula jadi. 25 unsur yang lain adalah buatan manusia; unsur yang pertama dihasilkan manusia ialah teknetium pada tahun 1937. Semua unsur buatan manusia adalah radioaktif dengan separuh hayat pendek. Mana-mana unsur radioaktif yang terbentuk semasa pembentukan Bumi sudah reput.
Cara yang terbaik untuk memaparkan semua unsur ialah jadual berkala, yang mengelompokkan unsur-unsur dengan sifat kimia yang sama.
Hanya 9 unsur wujud sebagai molekul manakala yang lain terdiri daripada atom:
- Hidrogen (H2)
- Nitrogen (N2)
- Oksigen (O2)
- Fluorin (F2)
- Klorin (Cl2)
- Bromin (Br2)
- Iodin (I2)
- Fosforus (P4)
- Sulfur (S8)
Jadual berkala unsur kimia
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
s1 | s2 | p1 | p2 | p3 | p4 | p5 | p6 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
H | He | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Na | Mg | d1 | d2 | d3 | d4 | d5 | d6 | d7 | d8 | d9 | d10 | Al | Si | P | S | Cl | Ar | ||||||||||||||||||||||||
K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | ||||||||||||||||||||||||
Rb | Sr | f1 | f2 | f3 | f4 | f5 | f6 | f7 | f8 | f9 | f10 | f11 | f12 | f13 | f14 | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | ||||||||||
Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn | ||||||||||
Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og | ||||||||||
119 Uue |
120 Ubn |
139 Ute |
140 Uqn |
141 Uqu |
142 Uqb |
143 Uqt |
144 Uqq |
145 Uqp |
146 Uqh |
147 Uqs |
148 Uqo |
149 Uqe |
150 Upn |
151 Upu |
152 Upb |
153 Upt |
154 Upq |
155 Upp |
156 Uph |
157 Ups |
158 Upo |
159 Upe |
160 Uhn |
161 Uhu |
162 Uhb |
163 Uht |
164 Uhq |
165 Uhp |
166 Uhh |
167 Uhs |
168 Uho | ||||||||||
169 Uhe |
170 Usn |
189 Uoe |
190 Uen |
191 Ueu |
192 Ueb |
193 Uet |
194 Ueq |
195 Uep |
196 Ueh |
197 Ues |
198 Ueo |
199 Uee |
200 Bnn |
201 Bnu |
202 Bnb |
203 Bnt |
204 Bnq |
205 Bnp |
206 Bnh |
207 Bns |
208 Bno |
209 Bne |
210 Bun |
211 Buu |
212 Bub |
213 But |
214 Buq |
215 Bup |
216 Buh |
217 Bus |
218 Buo | ||||||||||
121 Ubu |
122 Ubb |
123 Ubt |
124 Ubq |
125 Ubp |
126 Ubh |
127 Ubs |
128 Ubo |
129 Ube |
130 Utn |
131 Utu |
132 Utb |
133 Utt |
134 Utq |
135 Utp |
136 Uth |
137 Uts |
138 Uto | ||||||||||||||||||||||||
171 Usu |
172 Usb |
173 Ust |
174 Usq |
175 Usp |
176 Ush |
177 Uss |
178 Uso |
179 Use |
180 Uon |
181 Uou |
182 Uob |
183 Uot |
184 Uoq |
185 Uop |
186 Uoh |
187 Uos |
188 Uoo | ||||||||||||||||||||||||
|
Tatanama
[sunting | sunting sumber]Nama-nama rasmi unsur kimia ditentukan oleh International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC), yang biasanya menggunakan nama yang dipilih oleh ahli sains yang menemuinya. Unsur kimia juga diberi simbol kimia yang unik, berdasarkan nama unsur itu. Misalnya, karbon mempunyai simbol kimia 'C', manakala Natrium mempunyai simbol kimia 'Na', yang diambil daripada bahasa Latin, natrium. Simbol kimia difaham di peringkat antarabangsa manakala nama unsur mungkin memerlukan penterjemahan. Abjad pertama simbol kimia selalu ditulis dalam huruf besar. Nama penuh unsur tidak ditulis dalam huruf besar, kecuali pada permulaan ayat.
Kereaktifan
[sunting | sunting sumber]Unsur-unsur boleh berpadu (bertindak balas) untuk membentuk campuran seperti air dan lain-lain.
Ada unsur, terutamanya unsur logam, boleh berpadu untuk membentuk struktur baru dengan komposisi yang boleh berubah.
Lihat juga
[sunting | sunting sumber]Wikimedia Commons mempunyai media berkaitan: Unsur kimia. |