Senarai parti politik Malaysia
 |
|---|
 Negara Anggota ASEAN |
|
 Portal Malaysia |
Berikut merupakan senarai parti-parti politik Malaysia yang terdapat di Malaysia.
Perundangan[sunting | sunting sumber]
Di bawah perundangan Malaysia, semua persatuan dan parti politik mesti didaftarkan di bawah Akta Pertubuhan 1966 yang diuruskan oleh Jabatan Pendaftaran Pertubuhan Malaysia[1].
Parti utama[sunting | sunting sumber]
Parti-parti utama adalah senarai parti atau gabungan politik yang berdaftar dibawah Akta Pertubuhan 1966 yang kini mempunyai wakil di dalam Parlimen Malaysia atau Dewan Undangan Negeri.
Parti mandiri[sunting | sunting sumber]
Berikut merupakan komponen parti mandiri (bebas) sama ada berhaluan kanan atau berhaluan kiri.
Parti tempatan[sunting | sunting sumber]
Parti didaftarkan di bawah Jabatan Pendaftaran Pertubuhan Malaysia (JPPM) yang aktif di peringkat sesebuah negeri atau wilayah sahaja serta ditubuhkan di dalam negeri atau wilayah berkenaan dan tidak berfokuskan kepada semua negeri di Malaysia. Parti tempatan juga mempunyai unsur sesebuah wilayah dan negeri di dalam lambang parti tersebut. (Sebagai Contoh: Parti Gagasan Rakyat Sabah yang hanya berfokuskan negeri Sabah telah meletakkan unsur Gunung Kinabalu di dalam lambang mereka sebagai simbolik ideologi berkenaan dengan ketempatan Sabah. Parti Pesaka Bumiputera Bersatu yang hanya berfokuskan negeri Sarawak pula meletakkan unsur "bumiputera Sarawak" dalam lambang dan nama sebagai tanda ideologi mereka melindungi hak-hak orang asal Sarawak. Parti Pesaka Bumiputera Bersatu dan Parti Gagasan Rakyat Sabah juga ditubuhkan di sesebuah negeri sahaja dan tidak menubuhkan cawangan diluar negeri serta berfokuskan kepada satu negeri sahaja.)
Sabah[sunting | sunting sumber]
Sarawak[sunting | sunting sumber]
| Nama | Singkatan | Simbol | Diasaskan | URL | Pilihan raya terakhir | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Parlimen | Negeri | |||||
| Parti Rakyat Bersatu Sarawak | SUPP | 
|
1959 | 2018 | 2021 | |
| Parti Reformasi Negeri | STAR | 1996 | [38] | 2018 | — | |
| Parti Aspirasi Rakyat Sarawak | Aspirasi | — | 2021 | |||
| Parti Pesaka Bumiputera Bersatu | PBB | 1973 | 2018 | 2021 | ||
| Parti Rakyat Sarawak | PRS | 2004 | 2018 | 2021 | ||
| Parti Demokratik Progresif | PDP | 2002 | 2018 | 2021 | ||
| Parti Bumi Kenyalang | PBK | 2013 | 2018 | 2021 | ||
| Parti Bansa Dayak Sarawak | PBDS | 2013 (2022) | 2018 | 2021 | ||
| Parti Sarawak Bersatu | PSB | 2014 | — | 2021 | ||
| Parti Sedar Rakyat Sarawak | SEDAR | 2018 | [39] | — | 2021 | |
Parti Gabungan atau Pakatan[sunting | sunting sumber]
| Nama Bahasa Melayu | Singkatan | Simbol | Diasaskan | Dibubarkan | Parti anggota |
|---|---|---|---|---|---|
| Pusat Tenaga Rakyat | PUTERA | 1947 | 1948 | PKMM, API, AWAS, BATAS, GERAM, HM | |
| Majlis Bertindak Bersama Se-Malaya | AMCJA | 1947 | 1948 | MDU, PMFTU, MNDYL, MIC | |
| Parti Perikatan | PERIKATAN | 
|
1951 | 1973 | UMNO, MCA, MIC |
| Barisan Sosialis | SF | 
|
1958 | 1969 | PRM, Buruh, PPK |
| Konvensyen Solidariti Malaysia | MSC | Januari 1965 | Ogos 1965 | PAP, PPP, UDP, SUPP, Machinda | |
| Barisan Nasional | BN | 
|
1973 | UMNO, MCA, MIC, PBRS, PBM, ikatan, MIPF, KIMMA, MIRA, LPM, MUIP, MAP, MPP, MMSP | |
| Harakah Keadilan Rakyat | HAK | Januari 1986 | November 1986 | PAS, PRM, Nasma, SDP, PPM | |
| Angkatan Perpaduan Ummah | APU | Nov 1989 | 1996 | PAS, S46, Berjasa, Hamim, KIMMA | |
| Gagasan Rakyat | GR | NOV 1989 | 1996 | DAP, PBS, PRM, S46 | |
| Barisan Alternatif | BA | MAC 1998 | 2008 | PKR, DAP, PAS, PRM, MDP, PSM | |
| Angkatan Insaf Rakyat | AIR | 1996 | 1999 | AKIM, Berjasa, Hamim, Islah | |
| Pakatan Rakyat | PR |  
|
2008 | 2015 | PKR, DAP, PAS, PRM, MDP, PSM, SNAP |
| Pakatan Harapan | PH | 
|
2015 | PKR, DAP, Amanah, UPKO | |
| Gerakan Tanah Air | GTA | 2022 | PEJUANG, BERJASA, IMAN, PUTRA | ||
| Gabungan Sabah Bersatu | USA | 2016 | 2018 | STAR Sabah, SAPP, PCS, PHRS, | |
| Gabungan Bersatu Sabah | GBS | 2018 | 2020 | PBS, STAR Sabah, SAPP, PBRS, PCS, PHRS, | |
| Gabungan Parti Sarawak | GPS | 2018 | PBB, PRS, SUPP, PDP | ||
| Gagasan Anak Sarawak | GAGASAN SARAWAK | 2021 | 2022 | Aspirasi, PBDS, SEDAR, PBK, PSB, | |
| Perikatan Rakyat Bersatu Sarawak | PERKASA | 2022 | PBDS, PBK, PSB, PBM | ||
| Muafakat Nasional | MN | 
|
2019 | 2022 | UMNO, dan PAS |
| Perikatan Nasional | PN | 
|
2020 | BERSATU, PAS, dan GERAKAN | |
| Gabungan Rakyat Sabah | GRS | 
|
2020 | 2022 | PN, BN, PBS, dan BEBAS |
| Parti Gabungan Rakyat Sabah | Parti GRS / GRS | 
|
2022 | GRS-DM, GAGASAN Sabah, STAR, PBS, SAPP, USNO |
Parti tidak/belum berdaftar[sunting | sunting sumber]
Parti-parti yang tak berdaftar, sama ada masih dalam proses pendaftaran, pendaftaran ditolak atau memang gerakan yang tidak berdaftar.
| Nama Bahasa Melayu | Singkatan | Simbol | Diasaskan | URL |
|---|---|---|---|---|
| Parti Bahtera Sejahtera | Bahtera | 2021 | ||
| Parti Kuasa Rakyat | Kuasa Rakyat | 2021 | [40] | |
| Parti Harapan Malaysia | PHM | 2016 | — | |
| Parti Demokratik Malaysia (Baru) | MDP | 
|
2012 | — |
| Parti Hak Asasi Manusia Malaysia | HRP | 
|
2009 | [41] |
| Barisan Bertindak Demokratik India Malaysia[10][11] | MINDRAF | 2009 | — | |
| Parti Mahasiswa Negara[12][13] | PMN | 
|
2008 | — |
| Kongres Dayak Malaysia[14][15] | MDC | 
|
2005 | [42] |
| Barisan Pemuda Pribumi Sarawak | PRIBUMI | 2022 | ||
| Barisan Dayak Bersatu Sarawak | SADAYAK | 2022 | ||
| Perikatan Rakyat Bersatu Johor | JOPA | 2022 | ||
| Parti Reformasi Insan Malaysia | PRIM | 1999 | — | |
| Hizbut Tahrir[16] | HT | 
|
1953 | [43] |
Parti yang telah ditukar nama[sunting | sunting sumber]
Parti yang telah ditukar nama mengikut tahun penukaran nama mereka.
Parti yang telah dibubarkan[sunting | sunting sumber]
Senarai parti politik yang telah dibubarkan, diharamkan, dan tidak aktif mengikut tahun penubuhan mereka.
| Nama Bahasa Melayu | Nama Bahasa Inggeris | Singkatan | Simbol | Diasaskan | Dibubarkan | Pilihan raya terakhir |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Parti Komunis Malaya[27] | Communist Party of Malaya | CPM | 
|
1930 | 1989 | |
| Kesatuan Melayu Muda | Young Malays Union | KMM | 
|
1938 | 1945 | |
| Parti Kebangsaan Melayu Malaya | Malay Nationalist Party | PKMM | 1945 | 1950 | ||
| Kesatuan Demokratik Malaya | Malayan Democratic Union | MDU | 1945 | 1948 | ||
| Angkatan Pemuda Insaf | Awakened Youth Organization | API | 
|
1946 | 1948 | |
| Angkatan Wanita Sedar | Cohort of Awakened Women | AWAS | 1946 | 1948 | ||
| Gerakan Angkatan Muda | — | GERAM | 1946 | 1948 | ||
| Parti Nasionalis Malaya | Malaya Nationalist Party | PERAM | 1946 | 1948 | ||
| Ikatan Pemuda Tanah Air Melayu | — | PETA | 1947 | 1948 | ||
| Pemuda Radikal Melayu | Malay Radical Youth | PERAM | 1948 | 1948 | ||
| Hizbul Muslimin | Hizbul Muslimin | HM |  
|
1948 | 1948 | |
| Parti Radikal Malaya | Radical Party (Malaya) | — | 1951 | 1952 | ||
| Parti Kemerdekaan Malaya | Independence of Malaya Party | IMP | 1951 | 1954 | ||
| Parti Kebangsaan Perak | National Association of Perak | NAP | 1953 | 1957 | ||
| Parti Negara | National Party | — | 1953 | 1962 | ||
| Parti Progresif Penduduk Malaysia | Malaysian People's Progressive Party | myPPP | .svg){kind=logo}
|
1953 | 2019 | |
| Parti Buruh Malaya | Labour Party of Malaya | Buruh | 
|
1954 | 1969 | |
| Liga Pemuda Sosialis Malaya | Malayan Socialist Youth League | — |
|
1956 | 1958 | |
| Parti Malaya | Malayan Party | — | 1956 | 1964 | ||
| Parti Negara Sarawak | National Party of Sarawak | PANAS | 1960 | 1968 | ||
| Pertubuhan Kebangsaan Kadazan Bersatu | United National Kadazan Organisation | UNKO | 1961 | 1964 | ||
| Pertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu | United Sabah National Organisation | USNO | 1961 | 1991 | ||
| Barisan Rakyat Jati Sarawak | Sarawak Native People's Front | BARJASA | 1961 | 1968 | ||
| Parti Kebangsaan Sarawak | Sarawak National Party | SNAP | 
|
1961 | 2013[28] | |
| Pertubuhan Pasok Momogun Bersatu | United Pasok Momogun Organisation | PASOK MOMOGUN | 1962 | 1964 | ||
| Persatuan Cina Sarawak | Sarawak Chinese Association | SCA | 1962 | — | ||
| Parti Pesaka Anak Sarawak | Sarawak Native's Heritage Party | PESAKA | 1962 | 1973 | ||
| Persatuan Cina Sabah | Sabah Chinese Association | SCA | 1962 | 1979 | ||
| Parti Demokratik Bersatu | United Democratic Party | UDP | 1962 | 1967 | ||
| Parti Perhimpunan Kebangsaan | National Convention Party | PPK | 1963 | 1965 | ||
| Parti Machinda | Machinda Party | MACHINDA | 1964 | — | ||
| Pertubuhan Bersatu Pasok-Momogun Kadazan | United Pasok-Momogun Kadazan Organisation | UPKO | 
|
1964 | 1967 | |
| Kongres India Sabah | Sabah Indian Congress | SIC | 1964 | — | ||
| Parti Bumiputera | Bumiputera Party | — | 1967 | 1973 | ||
| Parti Marhaen | Marhaen Party | — | 1968 | 1974 | ||
| Parti Komunis Malaya (Puak Revolusioner)[27] | Communist Party of Malaya (Revolutionary Faction) | CPM-RF | 
|
1970 | — | |
| Parti Keadilan Masyarakat Malaysia | Social Justice Party (Malaysia) | PEKEMAS | 
|
1971 | 1979 | |
| Parti Komunis Kalimantan Utara[29] | North Kalimantan Communist Party | NKCP |
|
1971 | 1990 | |
| Parti Komunis Malaya (Marxis-Leninis) [27] | Communist Party of Malaya (Marxist-Leninist) | CPM-ML |
|
1974 | — | |
| Parti Tindakan Sabah Bersatu | United Sabah Action Party | USAP | 197? | 1974 | ||
| Independent People's Progressive Party | Independent People's Progressive Party | — | 1974 | — | ||
| Kesatuan Insaf Tanah Air | Homeland Consciousness Union | KITA | 1974 | — | ||
| Parti Negara Rakyat Sarawak | Sarawak People's National Party | PNRS | 1974 | — | ||
| Parti Bersatu Rakyat Jelata Sabah | Sabah United People's Party | BERJAYA | 
|
1975 | — | |
| United Sabah Assembly Party | United Sabah Assembly Party | PUSAKA | 1977 | 1978 | ||
| Parti Sosial Demokratik | Social Democratic Party | SDP | 1978 | — | ||
| Parti Anak Jati Sarawak | Sarawak Native's Party | PAJAR | 1978 | 1978 | ||
| Parti Sarawak Demokratik Bersatu | Sarawak United Democratic Party | BERSATU | 1978 | — | ||
| Parti Cina Bersatu Sabah | Sabah Chinese Consolidated Party | PCBS | 1980 | — | ||
| Parti Hizbul Muslimin Malaysia | Muslim People's Party of Malaysia | HAMIM | 
|
1983 | — | |
| Parti Bangsa Dayak Sarawak | Sarawak Native People's Party | PBDS | 
|
1983 | 2004 | |
| Parti Buruh Bersatu Sarawak | Sarawak United Labour Party | — | 1983 | — | ||
| Parti Bersatu Rakyat Bumiputera Sabah | Sarawak United Bumiputera People's Party | BERSEPADU | 1984 | — | ||
| Parti Nasionalis Malaysia | Nationalist Party of Malaysia | NASMA | 1985 | — | ||
| Parti Demokratik India Malaysia | Democratic Malaysian Indian Party | DMIP | 1985 | 1997 | ||
| Parti Cina Sabah | Sabah Chinese Party | SCP | 1986 | — | ||
| Parti Solidariti Malaysia | Malaysian Solidarity Party | MSP | 1986 | — | ||
| Persatuan Rakyat Malaysia Sarawak | Sarawak Malaysian People's Association | PERMAS | 1987 | 1991 | ||
| Parti Melayu Semangat 46 | Spirit of 46 Malay Party | S46 | 
|
1989 | 1996 | |
| Parti Rakyat Sabah | Sabah People's Party | 1989 | 1991 | |||
| Angkatan Keadilan Rakyat | People's Justice Front | AKAR | 
|
1989 | 2001 | |
| Barisan Rakyat Sabah Bersekutu | Federated Sabah People's Front | BERSEKUTU | 
|
1998 | 2010 | |
| Parti Demokratik Malaysia | Malaysian Democratic Party | MDP |
|
1998 | 2010 | |
| Parti Kebangsaan Sarawak | Sarawak National Party | SNAP |
|
1961 | 2013 | PRN 2011 |
| Parti Kesejahteraan Insan Tanah Air | Malaysian People’s Wellbeing Party | KITA | 
|
2011 | 2018 | |
| Parti Generasi Baru | New Generation Party | NewGen | 2013 | 2018 | ||
| Parti Nasional Malaysia | Malaysian National Party | MNP | 2013 | 2018 | ||
| Parti Nasional Penduduk Malaysia | People's National Party of Malaysia | PNP | 2013 | 2018 | ||
| Parti Progresif Penduduk Malaysia | Malaysian People's Progressive Party | myPPP | 
|
1953 | 2019 | PRU 2018 |
Lihat juga[sunting | sunting sumber]
Rujukan dan catatan[sunting | sunting sumber]
- ^ "Jangan fokus belia, Malaysia perlu parti politik baharu tanpa had usia". Malaysia Gazette. 2 September 2020. Dicapai pada 7 Disember 2021.
- ^ Diarkibkan 2013-03-24 di Wayback Machine
- ^ Diarkibkan 2018-08-16 di Wayback Machine
- ^ Bernama (11 March 2022). "RoS approves registration of Gabungan Rakyat Sabah, says Hajiji". malaymail. Dicapai pada 13 March 2022.
- ^ Express, Daily (18 December 2022). "'GRS stronger now as a fully local party'". Daily Express. Dicapai pada 21 December 2022.
- ^ Bernama (December 12, 2022). "GRS constitution allows direct memberships for individuals, says Armizan". malaymail. Dicapai pada December 26, 2022.
- ^ Bernama (December 12, 2022). "Perlembagaan GRS peruntuk keahlian terus individu, kesatuan antara parti - Armizan". Astro Awani. Dicapai pada December 26, 2022.
- ^ Diarkibkan 2019-06-28 di Wayback Machine
- ^ Diarkibkan 2016-04-14 di Wayback Machine
- ^ Penubuhan Barisan Bertindak Demokratik India Malaysia (MINDRAF) telah tidak aktif setelah pendaftaran parti Parti Hak Asasi Manusia (HRP) oleh P. Uthayakumar dari HINDRAF
- ^ ANNOUNCEMENT OF HUMAN RIGHTS PARTY (HRP), MALAYSIA.
- ^ Parti Mahasiswa Negara ditubuhkan oleh sekumpulan mahasiswa universiti tapi menhadapi halangan undang-undang untuk didaftarkan kerana melanggari Akta Universiti dan Kolej Universiti (AUKU) 1971
- ^ University Students Form New Party, 7 January 2008, People are the boss
- ^ Kongres Dayak Malaysia telah ditaja penubuhannya pada 2005 tetapi gagal didaftarkan sehingga kini
- ^ "In Search Of The Elusive Dayak Political Unity". Bernama. 2002-10-03. Dicapai pada 2006-05-14. Cite has empty unknown parameter:
|coauthors=(bantuan) - ^ Hizbut Tahrir ialah satu gerakan politik Islam antarabangsa yang mempunyai cawangan di Malaysia.
- ^ Parti Perikatan berkembang untuk meliputi parti-parti komponen baru selain 3 parti asalnya, UMNO, MCA dan MIC, dan dinamakan semula sebagai Barisan Nasional.
- ^ UMNO (Baru) telah ditubuhkan pada 16 Februari 1988. Terma "Baru" bagaimanapun telah dilupuskan melalui pindaan perlembagaan pada Julai tahun yang sama.
- ^ Perlembagaan IKATAN telah dipinda untuk menukar namanya kepada Parti Keadilan Nasional (KeADILan)
- ^ "PKR watershed election, by Azam Aris, Tuesday 26 February 2008, The Edge". Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-12-08. Dicapai pada 2010-04-27.
- ^ Malaysiakini : PKR launched, promises to be truly multi-racial
- ^ Perlembagaan PDS telah dipinda untuk menukar namanya kepada Pertubuhan Pasokmomogun Kadazandusun Murut Bersatu (UPKO) pada 28 Julai 1999.
- ^ Perlembagaan Angkatan Keadilan Insan Malaysia (AKIM) telah dipinda untuk menukar nama serta perlembagaanya kepada Parti Kesejahteraan Insan Tanah Air (KITA)
- ^ Perlembagaan Parti Demokratik Setiahati Kuasa Rakyat Bersatu Sabah (SETIA) telah dipinda untuk menukar namanya kepada Parti Bersatu Sasa Malaysia(BERSAMA)
- ^ Perlembagaan Parti Pekerja-Pekerja Malaysia (PPM) telah dipinda untuk menukar namanya kepada Parti Amanah Negara (AMANAH)
- ^ Parti Pekerja Sarawak diluluskan pendaftarannya – BorneoPost Online
- ^ a b c Parti Komunis Malaya beroperasi secara sah dari 1945-1948. Tetapi selepas ia diharamkan, parti itu bergerak di bawah tanah untuk melancarkan pemberontakan bersenjata. Pada 1970, mantan Rejimen Ke-8 Tentera Pembebasan Kebangsaan Malaya, sayap bersenjata PKM, berpecah untuk membentuk PKM (Puak Revolusioner). Pada 1974, berlaku perpecahan ketiga antara kader PKM yang mahu menamatkan penentangan ideologinya terhadap persekutuan Malaysia yang lebih besar dan membentuk PKM (Marxis Leninis).
- ^ Mahkamah kekal keputusan ROS batal pendaftaran SNAP BERNAMA. 17 Januari 2013
- ^ Parti Komunis Kalimantan Utara tidak pernah beroperasi sebagai entiti politik yang sah.
Pautan luar[sunting | sunting sumber]
- (Melayu) Senarai parti politik yang berdaftar dengan Suruhanjaya Pilihan Raya
- (Inggeris) Know Your Parties - 13th Malaysian General Election GE13 The Star Online
